عبدالرحمان باقرزاده

از اختلافات اساسی مکتب اهل بیت: و مکتب سقیفه، کیفیت مواجهه با تاریخ صدر اسلام و عملکرد صحابه و وقایع آن دوران است. شیعیان معتقد به ضرورت بررسی منصفانه وقایع آن دوران، متناسب با مستندات نقلی بوده و اصحابی را که از ایمان استوار و فرمانبرداری نسبت به قرآن و پیامبر برخوردار بودند شایسته احترام می دانند، ولی کسانی را که از این ویژگی برخوردار نبوده و دچار لغزش و حتی مرتکب جرائمی شدند، با سایر افراد برابر ندانسته و به نقد و حتی مخالفت با آنها می پردازند. در مقابل، اهل سنت به نظریه عدالت کامل صحابه باور داشته و انتقاد ازعملکرد آنان را برنمی تابند. در همین راستا به ابداع قاعده ای کلامی پرداخته و به موجب آن، سکوت در برابر مشاجرات صحابه را واجب و ضروری دانستند. سؤال این است که آیا این قاعده با قرآن و سنت منطبق است؟ این مقاله با روش توصیفی، تحلیلی و با استناد به منابع معتبر، قاعده مزبور را مورد بررسی قرار داده و نادرستی آن را به اثبات می رساند.

حدیث ازجمله منابع مهم شکل گیری باورهای کلامی و اعتقادی مسلمین است. لذا دقت در اصالت و پالایش منابع آن ضروری است. صحیح مسلم نزد غالب اهل سنت دومین اثر معتبر حدیثی است که توسط مسلم بن حجاج نیشابورى، از محدثان بزرگ اهل سنت (261 206ق) نگاشته شده است و مانند صحیح بخاری، جایگاه بلندی دارد و روایات موجود در آن، بدون بررسی مورد پذیرش سنیان قرار می گیرد. این جایگاه مستلزم سلامت و صحت راویان، سلسله اسناد و متن روایات است. ازآنجاکه براساس اسناد قطعی، پدیده تحریف (به رغم زشتی و پیامدهای منفی کلامی، فقهی و...) به منابع فراوانی از متون اسلامی، اعم از روایی، اعتقادی، تاریخی و... نفوذ کرده است، این سؤال مطرح می شود که آیا کتاب یادشده از تحریف در امان مانده است تا کاملاً قابل اعتماد بوده باشد؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع معتبر و مختلف اهل سنت به منظور پاسخ به همین سؤال صورت پذیرفته و مهم ترین نتیجه آن، اثبات رخنه پدیده نامیمون تحریف در این کتاب مهم و محوری بوده است. این تحریفات، به صورت مستقیم و غیرمستقیم دارای ریشه ها و پیامدهایی در مباحث کلامی هستند و نیازمند دقت و موشکافی بیشتر اهل تحقیق اند.