سیده آیدا حسینی

روستا در شهر، یکی از پدیده های منحصربه فرد حاصل از شهرنشینی سریع است. روستاشهرها به دلیل وجود تضادهای اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، محیط زیستی و غیره ای که با شهر دارند، آشفته به نظر می رسند، اما حاوی زندگی اجتماعی غنی و بااصالتی هستند؛ به همین دلیل حفظ و افزایش کیفیت در این گونه بافت های شهری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این راستا، هدف این مقاله بررسی عوامل مؤثر بر ارتقای کیفیت سکونت در روستاشهر گویم کلان شهر شیراز بود. در این پژوهش، کیفیت سکونتگاه از طریق پنج شاخص اجتماعی، اقتصادی، محیط زیستی، کالبدی-فضایی و نهادی بررسی شده است. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی و با رویکرد کمی-کیفی بود. جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و میدانی صورت پذیرفت. جامعه آماری متشکل از شهروندان روستاشهر گویم بود که 384 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. با استفاده از آزمون های آماری دوجمله ای، فریدمن، پیرسون و رگرسیون، داده های حاصل از پرسش نامه تحلیل شد. نتایج حاکی از آن است که سطح میانگین تمامی شاخص ها کمتر از حد متوسط آزمون بود و درنتیجه ضعیف ارزیابی شد. همچنین نتایج رگرسیون نشان داد که تمامی شاخص ها دارای تأثیرگذاری درخور توجهی در بهبود کیفیت محله گویم بودند. میزان تأثیرگذاری برابر با 3/96 محاسبه شد. در این زمینه شاخص رفاه اقتصادی با مقدار بتا برابر با 948/0 بیشترین تأثیرگذاری را بر بهبود وضع موجود محله گویم شهر شیراز داشته است. در راستای عوامل مؤثر بر ارتقای کیفیت سکونت در روستاشهر نیز نتایج نشان داد که 19 عامل تأثیرگذارند که از مهم ترین این عوامل بهبود معابر و دسترسی های محله با میانگین 05/13 بود؛ بنابراین برای بهبود شرایط اقتصادی، حمایت های لازم از لحاظ مدیریتی، اعتباری و... از شهروندان برای رونق اقتصادی محله پیشنهاد می شود. همچنین طرح بازنگری و اصلاح معابر از لحاظ کمیت و کیفیت و همچنین انجام طرح های نوسازی براساس اولویت های بیان شده توصیه می شود.  

بافت های فرسوده مناطق روبه زوال رفته ای هستند که به علت دارا بودن مشکلاتی در ابعاد اجتماعی-فرهنگی، کالبدی-زیست محیطی، اقتصادی و مدیریتی، توان پاسخگویی به نیازهای شهروندان خود را ندارند. هدف این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر میزان مشارکت شهروندان و در پی آن ارائه ی راهکارهایی جهت افزایش مشارکت مردمی در فرآیند احیای بافت های فرسوده ی شهری می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و روش آن پیمایشی با رویکرد توصیفی-تحلیلی و همبستگی است. گردآوری اطلاعات به دو روش کتابخانه ای و میدانی صورت پذیرفت. جامعه ی آماری شامل 1215نفر سرپرستان خانوار در محله ی مالکی شهر نورآباد ممسنی می باشد که با استفاده از فرمول کوکران، 291 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد و پرسشنامه ی محقق ساخته به صورت تصادفی ساده میان آن ها توزیع گردید. روش های آماری مورداستفاده برای تحلیل داده ها مشتمل بر؛ نشانه، تی تک نمونه ای، تاو بی کندال و رگرسیون لجستیک ترتیبی است. نتایج آزمون نشانه، 95/10- می باشد که بیانگر عدم مشارکت مؤثر ساکنین این محله درروند احیای محل سکونت خویش است. نتایج آزمون تی حاکی از آن است که ابعاد کالبدی، اجتماعی فرهنگی، اقتصادی و مدیریتی به ترتیب با میانگین 12/4، 60/4، 81/3 و 22/4 از عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان می باشند، همچنین با کمک آزمون تاو بی کندال دریافتیم بین هر چهار بعد و میزان مشارکت رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. درنهایت نتایج آزمون رگرسیون لجستیک ترتیبی بیانگر این است که هر چهار بعد متغیر مستقل، قادر به پیش بینی میزان مشارکت شهروندان (متغیر وابسته) می باشند، که بعد اجتماعی-فرهنگی با 85/54 درصد دارای بیشترین تأثیر است. 

شهرها دارای نظامی هستند که آهنگ سریع تغییرات موجب عدم تعادل ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی و فضایی در آن ها شده است و نمود بیرونی این گسست ها در فضاهای همگانی به چشم می خورد. فضاهای همگانی به عنوان شاخصی برای تنوع زیستی شهر عمل می کنند که برنامه ریزی برای توسعه پایدار در آن ها می تواند نقطه عطفی در پیشرفت و حل مسائل گسترده شهری به شمار آیند. هدف پژوهش حاضر بررسی فضای همگانی اجتماع محور در اندیشه آرمان شهری طالبوف و تطبیق دیدگاه او با صاحب نظران حوزه های جامعه شناسی و شهری جهت دستیابی به راهبردی مؤثر برای داشتن فضاهای همگانی پایدار است. روش تحقیق این مطالعه توصیفی-تحلیلی با رویکرد کیفی و هدف آن بنیادی، با استراتژی پسکاوی است که در پارادایم تفسیرگرایی قرار دارد. جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و نظری صورت پذیرفت و درنهایت به تحلیل محتوای پژوهش با استفاده از نرم افزار اطلس تی، پرداخته شد. نتایج حاکی از آن است که اندیشه های طالبوف آرمان گرا و نظریه پردازهای واقع گرا در ابعاد مدیریتی، اجتماعی و اقتصادی، بسیار مشابه است. در بعد بصری، طالبوف نگاهی دقیق تر به مسائل زیبایی شناسی دارد. او دین و مذهب را از اصلی ترین اصول پایداری یک ملت و شهر می داند که دیگران تنها به وجود این بعد اشاره نموده اند. طالبوف و دیگر نظریه پردازها معتقد هستند اگر این ابعاد پنج گانه، به طور هماهنگ با یکدیگر، در فضاهای همگانی اجرا شوند، موجب موفقیت و پایداری آنها و در پی آن پیشرفت و بهبود شهرهای امروزی خواهد شد.

شهرها مکان هایی هستند که امروزه اکثریت جمعیت جهان را در خود جای داده اند. رشد جمعیت، افزایش تقاضا و نیاز شهروندان در عرصه های کالبدی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی و... موجب شده تا شهرهای امروزی روزبه روز بیشتر به سمت زوال حرکت کنند. ازاین رو این مکان انسان ساخت باید بتواند پاسخگوی خواسته های شهروندانش باشد تا کیفیت زندگی آنان را بهبود ببخشد و در پی آن خود نیز به توسعه ای پایدار دست پیدا کند. کیفیت زندگی امری است که تمامی ابعاد زیستی انسان ها را در برمی گیرد. در این راستا هدف پژوهش حاضر ارائه ی مفاهیمی از ابعاد و شاخص های اثرگذار بر کیفیت زندگی در جهت دستیابی به شناختی کامل تر از این مقوله ی گسترده می باشد. تحقیق پیش رو به لحاظ هدف از نوع کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی می باشد. گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای مشتمل بر مقاله ها، کتب و اسناد صورت پذیرفت. نتایج حاکی از آن است که کیفیت زندگی با دو محیط عینی و ذهنی انسان ها به طور مستقیم در ارتباط بوده و بر رضایت و اهمیت این محیط ها برای شهروندان اثرگذار است. در این جهت شش شاخص؛ زیست پذیری، توسعه پایدار، سرمایه، رضایتمندی سکونتی، تاب آوری و مشارکت مردمی، ریشه های اصلی کیفیت زندگی شناخته شدند، که بر آن هم تأثیرگذار و هم تأثیرپذیر می باشند. بنابراین جهت دستیابی به کیفیتی مطلوب در شهر و بالطبع زندگی شهروندان، باید تمامی عوامل فوق در یک سایه و به طور هم زمان مدنظر قرار گیرند.