عباس قاسمی قاسموند

شناخت الگوهای گردشی حاکم بر اختلالات پروازی در راستای کاهش چالش های صنعت حمل و نقل هوایی بسیار پراهمیت است. به منظور شناسایی الگوهای گردشی مؤثر در ایجاد اختلالات پروازی از داده های مربوط به فشار سطح دریا و ترازهای پانصد و 850 هکتوپاسکال در قلمرو جغرافیایی 0 تا 80 درجه طول شرقی و 0 تا 80 درجه عرض شمالی و همچنین فراسنج های جوی امگا، رطوبت ویژه و نسبی و مؤلفه های مداری و نصف النهاری باد بر اساس روزهای همراه با اختلال پروازی بیش از 8 مورد و افق دید کم در ماه های مورد نظر انتخاب و نقشه های مرتبط در محیط نرم افزارGrads ترسیم شد. نتایج به دست آمده نشان که الگوهای گردشی موثر در اختلالات پروازی در ماه ژانویه در فصل سرد سال وجود سامانه کم فشاری در تراز دریا، سامانه پُرارتفاع واچرخندی در تراز 850 هکتوپاسکال و پشته ای ارتفاعی در تراز پانصد هکتوپاسکال حاکمیت دارد، دریای مدیترانه، منطقه مورد مطالعه . در ماه ژوئن در فصل گرم سال در تراز دریا سامانه کم فشاری پهنه گسترده ای از هند، پاکستان، عمان، عراق و جنوب ایران را فرا گرفته است، در الگوهای گردشی ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 850 هکتوپاسکال یک سامانه کم ارتفاع چرخندی بر روی منطقه شکل گرفته است. در تراز پانصد هکتوپاسکال استقرار پر ارتفاع جنب حاره منطقه را تحت تاثیر خود قرار داده است. به طور کلّی استقرار و تقویت پُر ارتفاع جنب حاره، در تراز پانصد هکتوپاسکال و گردش چرخندی در تراز 850 هکتوپاسکال به همراه حاکمیت کم فشار حرارتی در سطح زمین، آرایش همدید الگوهای تابستانه در دوره گرم سال را نشان میدهد.

آب و هوا بر اشکال صنعت حمل و نقل هوایی تاثیر گذار است، در مقاله حاضر در گام نخست به بررسی زمانی اختلالات پروازی در دو مقطع زمانی سالانه و ماهانه به تفکیک 12 ماه با استفاده از روش همبستگی ارتباط میان تغییرات اختلالات پروازی فرودگاه بین-المللی اهواز و فراسنج های آب و هوایی (دمای کمینه، دمای بیشینه، بارش، تبخیر، ساعت افتابی، سرعت باد، سمت باد و دمای نقطه شبنم) در ایستگاه همدید اهواز در بازه زمانی 11 ساله (2015-2005) پرداخته شد. نتایج بدست آمده نشان که بالاترین میزان رخداد اختلالات سالانه در سال 2008 با 471 و کمترین میزان در سال 2014 با 42 بار ثبت شده است. همچنین بالاترین میزان رخداد اختلالات پروازی ماهانه ثبت شده مربوط به ماه ژوئن با 524 بار و کمترین مربوط به ماه دسامبر با 28 بار اختلالات پروازی در فرودگاه بین المللی اهواز گزارش شده است. در ادامه نتایج حاصله از محاسبه میزان ضریب همبستگی در بازه زمانی سالانه نشان داد که رابطه در همه فراسنج ها در سطح 01/0 معنی-دار می باشد. اما رابطه ضعیفی بین این پارامترها در بازه زمانی سالانه وجود دارد. فراسنج تبخیر با ضریب همبستگی 211/0 بالاترین میزان ضریب همبستگی بین فراسنج های محاسبه شده به خود اختصاص داده است. در بازه زمانی ماهانه میزان ضریب همبستگی متفاوت می باشد در این مقطع زمانی بجز فراسنج ساعت آفتابی که از رابطه منفی متوسطی در ماه های فوریه، آوریل، مه، ژوئن و اوت و رابطه منفی قوی در ماه های ژوئیه و سپتامبر برخوردار می-باشند و سایر فراسنج ها دارای رابطه ضعیفی هستند.