همزه حسین حمه

مقاله حاضر با اتخاذ روش توصیفی-تحلیلی به بررسی وجه نمایی و نظام وجهیت در کردی سورانی در چهارچوب دستور نقش گرای نظام بنیان (هلیدی و متیسن ۲۰۱۴) می پردازد. به طور مشخص، هدف از انجام این پژوهش تحلیل ماهیت ابزارهای صرفی-نحوی کردی سورانی در وجه نمایی و شیوه صورت بندی نظام وجهیت است. داده های مورد بررسی در این پژوهش با استفاده از پرسش نامه نیمه باز و از پیش ساخته مکس پلانک گردآوری شده اند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که از بین سه عنصر فاعل دستوری، ایستایی و افزوده وجهی که اجزای تشکیل دهنده قالب وجهی هستند، ایستایی در این زبان نمود مستقل ندارد؛ بلکه، طی فرایند ادغام بر روی محمول ظاهر می گردد. سپس وجه سازی و تعدیل سازی در قالب نظام وجهیت مورد بررسی قرار می گیرد. داده های آماری نشان داد که وجه سازیِ احتمالِ وقوع، غالباً توسط افعال و ساخت های بندی دستوری شده، و وجه سازیِ تداولِ وقوع عموماً توسط افزوده های وجهی انجام می گیرد. نتایج پژوهش همچنین نشان می دهند که تعدیل سازی تکلیفی و تمایلی در کردی سورانی توسط افعال وجهی و ساخت های بندی انجام می پذیرد. در خصوص وجه التزامی نیز، بررسی داده ها حاکی از آن است که موجودیت آن وابسته به شرایط دستوری ویژه (بند پیرو) و نقش بینافردی آن در سطح واحدهایی همچون فعل و گروه فعلی است.