مهدی محمودی کامل آبادی

مراحل شکل گیری سازه در یک فرایند طراحی شامل دو گام عمده طراحی سازه و تحلیل سازه است. «طراحی»، آفرینش و طرح کلی سازه را گویند که بیشتر در حیطه وظایف معماران است؛ لذا در این پژوهش، گام «طراحی سازه» انتخاب شده است که دارای بخش های گوناگونی است و برای فعالیت های معمار در مراحل ابتدایی فرایند طراحی معماری (مرحله طراحی مفهومی سازه) ضروری است. مسئله مهم در شکل گیری سازه، چگونگی انتقال دانش سازه در مراحل ابتدایی طراحی معماری است. هدف اصلی این تحقیق شناسایی چالش ها، مسائل و دشواری های به کارگیری دانش سازه در فرایند طراحی معماری به ویژه در گام طراحی مفهومی سازه است. روش پژوهش کیفی در قالب یک تحقیق اقدام پژوهی با استفاده از ابزارهای پرسشنامه، مصاحبه، یادداشت برداری و آزمون های عملی برای گردآوری اطلاعات و تحلیل داده ها انتخاب شده است. جامعه آماری تحقیق، از دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد معماری و فارغ التحصیلان معماری می باشند. نتایج تحقیق نشان می دهد که بسیاری از مشارکت کنندگان علی رغم داشتن دانش سازه ای لازم، با چالش هایی درزمینه مشارکت آن در فرایند طراحی معماری مواجه هستند. دلیل بسیاری از این چالش ها در عدم آگاهی کافی مشارکت کنندگان از نسبت میان طراحی معماری و طراحی سازه و عدم توجه به اهمیت شناخت هندسی از دانش سازه و سیستم های سازه ای مشاهده می شود.

نگاه به ترکیب ب ندی ظاهری خیابان های یک شهر اولین برداشت بصری هر فرد از آن شهر است. خیابان چهارباغ عباسی اصفهان محوری باارزش در شهر تاریخی اصفهان است که با گذشت زمان، به دلیل فرسودگی بدنه و بناها و بازسازی و نوسازی های بدون برنامه در برخی قسمت ها ، تغییرات اثرگذاری در سیمای کالبدی محور به وجود آمده است. با این وجود چگونگی همنشینی برخی بناهای ماندگار باقی مانده از گذشته با کاربری های متفاوت در حوزه های خاصی از محور، که طبق برنامه مشخصی ضمن حفظ استقلال سبکی و نوآوری نسبت به بناهای مجاور در هم زیستی مسالمت آمیز با محیط کالبدی پیرامون خود قرار گرفته اند، قابل تامل است. از این رو اهمیت بررسی خیابان چهارباغ عباسی از منظر زمینه گرایی از آن است که می توان روند میزان وحدت بصری را در طی دوره های مختلف ارزیابی کرد. توجه به زمینه و رعایت ملاحظات زمینه گرایی در بین برخی بناهای به جا مانده از دوره های گذشته، سبب ایجاد تداوم بصری در بخشی از خیابان چهارباغ عباسی شده است. در ملاحظات معماری زمینه گرا باید به مبحث عقب نشینی از خیابان، فاصله از ساختمان های مجاور، چگونگی ترکیب احجام ساختمانی، ارتفاع تقریبی، تناسبات و جهت گیری نما، شکل و منظر دوردست، حالت در و پنجره، اندازه ها و تناسبات در و پنجره، مصالح، رنگ و مقیاس بنا و هم چنین عناصر خاص خردمقیاس توجه کرد. تاکنون پژوهشگران این خیابان را از دیدگاه های توصیفی، تاریخی و فرهنگی بررسی کرده اند ولی به صورت مشخص کمتر به اصول زمینه گرایی در این محور پرداخته شده است. هدف از نگارش این مقاله معرفی ملاحظات معماری زمینه گرا و تحلیل بناهای شاخص موجود در خیابان چهارباغ عباسی مطابق فاکتورهای زمینه گرایی است. این روند سبب می شود تا چگونگی تبعیت بناها از یکدیگر و میزان توجه هر کدام نسبت به زمینه بیان شود. روش پژوهش، توصیفی_تحلیلی و روش گردآوری داده ها به صورت مشاهده میدانی است. با شناخت معماری زمینه گرا و اصول زمینه گرایی، به بررسی بدنه چهارباغ از طریق مولفه های زمینه گرایی پرداخته می شود و از این رو روند توجه به ملاحظات زمینه گرایی در طی دوره های مختلف بررسی خواهد شد.