سارا آکوچکیان

کاربری مسکونی به عنوان پیشبرنده صنعت ساخت وساز به عنوان اصلی ترین مصرف کننده مصالح ساختمانی شناخته می شود. انتخاب مناسب و نظام مند مصالح جداره خارجی کاربری مسکونی علاوه بر حفظ کیفیت معماری ایجاد شده، اثر مثبتی در حوزه های مختلف از جمله اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی-فرهنگی منطقه خواهد داشت. شاید در نگاه ابتدایی انتخاب از میان طیف مصالح چندان پیچیده به نظر نرسد، ولی با نگاه به نتایجی که انتخاب ضعیف در حوزه های مختلف بر کیفیت معماری ایجاد شده می گذارد، متوجه ابعاد فراوان و پیچیده تأثیرگذار و تأثیرپذیر در حوزه ی انتخاب مصالح خواهید شد. پژوهش پیش رو در راستای مشخص نمودن عوامل درگیر در روند انتخاب مصالح و تبیین روابط میان آنها است تا بتوان با استفاده از آن انتخاب درستی را انجام داد. با تببین نظام مند این روابط می توان الگویی برای انتخاب مناسب مصالح جداره خارجی کاربری مسکونی در اقلیم گرم و خشک ایران ایجاد نمود که مورد استفاده طراحان و کاربران نیز قرار بگیرد. در این پژوهش با استفاده از ابزارهای تحلیلی در حوزه ی تصمیم گیری چند شاخصه تک هدفه و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی با رویکرد فازی (FAHP[i]) با استفاده از پرسشنامه خبره به گردآوری نظرات خبرگان برای معیارهای مشخص شده تأثیرگذار در این روند اقدام گشته است. پس از مشخص شدن میزان اهمیت معیارها در نظر خبرگان با استفاده از ابزارهای تحلیل اطلاعات روش سلسله مراتبی فازی میزان وزن نهایی معیارهای تعیین شده به دست آمد و در انتها نیز درخت سلسله مراتب معیارها و زیرمعیارها برای انتخاب مصالح جداره بیرونی ساختمان مسکونی ارائه و توضیح داده شده است. [i] Fuzzy Analytical Hierarchy Process

در سالیان اخیر، توجه ویژه ای به اصول توسعه پایدار به عنوان رویکردی جامع با هدف بهبود کیفیت زندگی، در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شده است که دراین میان، گردشگری یکی از زمینه های بسط توسعه پایدار محسوب می گردد. سهم عمده ای از مساحت کشور ایران به مناطق کویری و بیابانی جذاب اختصاص یافته که باعث می شود قابلیت تبدیل به یکی از بهترین مقاصد گردشگری کویری را داشته باشد. مبانی نوین توسعه پایدار، حول محور توسعه بومی و بهره گیری از تنوع های مکانی- فضایی استوار است و از این منظر، درکنار احترام به ویژگی های طبیعی، فرهنگی- اجتماعی و میراث معماری مناطق کویری، می توان به توسعه پایدار این مناطق دست یافت. درکنار بستر طبیعی موجود در مناطق کویری و جذبه فراوان آن برای طیف های گسترده ای از انواع گردشگری، باید مجموعه های گردشگری- اقامتی در این مناطق وجود داشته باشند که ضمن خدمت رسانی به مردم بومی، به عنوان مقصد اسکان گردشگران در این مناطق انتخاب شوند. ساخت و طراحی مجموعه های گردشگری- اقامتی از ابعاد مختلفی تشکیل می گردد که باتوجه به ماهیت موضوع و بستر طراحی، انتخاب ساختگاه مناسب را می توان اولین قدم و یکی از مراحل مؤثر بر نتیجه نهایی طراحی دانست. حال پرسشی که در ذهن متبادر می گردد این است که روند منطقی این انتخاب به چه صورت می تواند انجام پذیرد. عوامل مؤثر بر انتخاب نهایی چیست و درنهایت، میزان تأثیرگذاری آنها چگونه مشخص خواهد شد. پژوهش حاضر به دنبال ارائه پیشنهاد مسیری منطقی برای انتخاب ساختگاه مناسب مجموعه های گردشگری- اقامتی کویری ازمیان مجموعه ای مشخص از انتخاب ها به صورت قیاس منطقی است. در این پژوهش، معیارهای موردِمطالعه براساس مطالعات انجام شده توسط سایر محققین و مصاحبه با کارشناسان و خبرگان ازطریق پرسش نامه های خبره انتخاب شده و در مرحله بعد، براساس روش PHA (روش تحلیل سلسله مراتبی در تصمیم گیری)، به بررسی معیارها و اثرگذاری آنها بر فرایند انتخاب ساختگاه اقدام شده است. به منظور مشخص شدن کارکرد منطق پیشنهادی، شهرستان خوروبیابانک در استان اصفهان به عنوان یکی از مناطقی که قابلیت ایجاد گردشگری کویری را دارد، به عنوان بستر مطالعاتی بررسی و سپس ازمیان شش گزینه مشخص شده در این شهرستان، منطقه موردِنظر در روستای مصر به عنوان گزینه نهایی انتخاب شده است.

با گسترش روزافزون فن آوری های نوین و تکنیک های ساخت و ساز دیجیتال، گرایش معماران به استفاده از مصالح و ابزارهای نوین برای حل مشکلات طراحی و ساخت، بیشتر شده است. ربات ها ساخت طرح های پیچیده ای را برای معماران فراهم آورده اند که در گذشته به علت پیچیدگی بسیار، اجرای آنان امکان پذیر نبوده است؛ اما همچنان مشکلات زیادی در استفاده از آن ها و سایر شیوه های مشابه در فرایند ساخت و ساز وجود دارد که بهره گیری از آنان را در پروژه ها با مشکل مواجه می کند. مسائلی ازقبیل گرانی تولید، نیاز به تجهیزات پیشرفته و نیروی متخصص، باعث شده است که استفاده از این گونه ابزارها در برخی پروژه ها توجیه پذیر نباشد. این امر، شاهد مناسبی بر ضرورت انجام پژوهش در شیوه های ساده تر و ارزان تر ساخت و ساز دیجیتال است. در مقاله پیش رو، روش نوینی پیشنهاد می گردد که با به کارگیری فن آوری واقعیت افزوده، می تواند به سادگی و بدون نیاز به نیروی متخصص، امکان ساخت فرم های آزاد را با هندسه پیچیده فراهم آورد. ارائه روش پیشنهادی در قالب مدل سازی ریاضی و شبیه سازی عددی است. در پایان، دو نمونه موردی ساخته شده با استفاده از این روش به منظور تأیید درستی شیوه پیشنهادی، مطالعه شده است.