فاطمه یالپانیان

در پی وقوع همه گیری جهانی ویروس کووید-19، باورهایی پیرامون منشأ و دلیل انتشار آن شروع به ظهور و رواج در گفتمان روزمره فرهنگ های مختلف نمود. این باورها از نظر محتوا و ساختار با نظریات شناخته شده تحت عنوان نظریات توطئه در ادبیات روانشناسی اجتماعی مطابقت دارند. در مدت زمان گذشته از شیوع کووید-19 پژوهش هایی در رابطه با پیش بین ها و پیامدهای باور به این نظریات انجام گرفته اند. مقاله حاضر به مرور و دسته بندی یافته های این پژوهش ها می پردازد، از جمله اینکه ماهیت و محتوای نظریات توطئه مرتبط با کووید-19 چه هستند، پیش بین های شخصیتی باور به آنها کدام موارد هستند، چه پیامدهایی برای استفاده از راهبردهای بهداشتی پیشگیرانه در سطح جامعه دارند، و چگونه می توان با شیوع آن ها مقابله کرد. بنا بر این پژوهش ها، هیجانات (ترس و عصبانیت)، ترجیحات سیاسی، خوشبینی و بدبینی، و احساس درماندگی و عدم اطمینان رایج ترین پیش بین های باور به نظریات توطئه بودند. در خصوص پیامدها، باور به نظریات توطئه در مورد ویروس کووید-19 با مبادرت کمتر به رعایت دستورات بهداشتی مخصوصا رعایت فاصله اجتماعی، و همچنین ابراز خشونت و بیگانه هراسی بیشتر مرتبط بود. یافته های این مطالعه مروری نه تنها برای دولت ها و مسئولان بهداشت عمومی، بلکه برای سازمان های مرتبط و جوامع نیز می تواند مفید واقع شود.