نفیسه فضلی

امروزه کیفیت مقاصد گردشگری روستایی و به طور خاص اقامتگاه های بومگردی به یک مزیت رقابتی مهم تبدیل شده است. بسخن دیگر، اقامتگاه های بومگردی زﻣﺎﻧی ﻣی ﺗﻮانند ﺑیﺸﺘﺮیﻦ ﻣﻄﻠﻮﺑیﺖ را ﺑﺮای گردشگران داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ کﻪ اﻧﺘﻈﺎرات آنان را ﺑﺮآورده ﺳﺎزند. ایﻦ اﻧﺘﻈﺎرات در ﻗﺎﻟﺐ اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ زیﺴﺖ ﻣﺤیﻄی، اﺟﺘﻤﺎﻋی، کﺎﻟﺒﺪی و اﻗﺘﺼ ﺎدی ﻣﻌﻨﺎ ﭘیﺪا ﻣی کﻨﺪ. ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻫﺮیک از ایﻦ ﻋﻮاﻣﻞ در اقامتگاه های بومگردی کیﻔیﺖ ﻣﻄﻠﻮب را ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺑﺮ ادراک و اﺣﺴﺎس گردشگر از ﻓﻀﺎ و درﻧﺘیﺠﻪ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ رﺿﺎیﺘﻤﻨﺪی او از مقصد گردشگری ﺗﺄﺛیﺮ ﻣی ﮔﺬارﻧﺪ. بر این اساس، هدف مطالعه حاضر سنجش میزان تاثیرگذاری ابعاد مختلف کیفیت بر پایداری اقامتگاه های بومگردی استان تهران است. این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی است. داده های تحقیق به روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است. پرسش نامه محقق ساخته بر اساس شاخص ها و متغیرهای مطالعه در بین 160 نفر از گردشگران روستایی منتخب در 6 اقامتگاه های بومگردی در استان تهران تکمیل شده است. برای تحلیل از آزمون های آماری مانند همبستگی، رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج نشان می دهد به ترتیب کیفیت کالبدی، کیفیت محیطی، کیفیت اقتصادی و کیفیت اجتماعی – فرهنگی بر پایداری اقامتگاه های بومگردی استان تهران تاثیرگذار هستند.

به طور طبیعی، افزایش رضایت گردشگران از ظرفیت و کیفیت تاسیسات اقامتی و تفریحی با رشد گردشگری نسبت مستقیم دارد. در همین زمینه، هدف تحقیق حاضر، بررسی وضعیت رضایت مندی گردشگران از کیفیت اقامتگاه های گردشگری استان تهران در قالب 6 شاخص کیفیت زیرساخت و خدمات بهداشتی و درمانی،کیفیت زیرساخت و خدمات رفاهی و پذیرایی،کیفیت زیرساخت و خدمات رفاهی و پذیرایی،کیفیت امنیت،کیفیت منابع سرزمینی،کیفیت زیرساخت فیزیکی وکیفیت بهداشت محیطی است. جامعه آماری تحقیق را گردشگران روستایی در 6 مرکز اقامتی روستایی تشکیل می دهند که تعداد نمونه های تخمین زده مورد نظر 160 نفر بدست آمد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و شاخص CSM تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحقیق بیانگر این است که میزان رضایت مندی گردشگران روستایی در متغیر کیفیت منابع سرزمینی بیشتر از دیگر بخش ها بوده است.

در سه دهه ی اخیر، توجه به اثرات سازمان در جامعه، به ظهور مفهوم جدید و مهمی در پژوهش های کسبوکار به نام مسئولیت اجتماعی انجامیده است .مسئولیت اجتماعی به مشارکت داوطلبانه ی سازمان در توسعه ای پایدار فراسوی الزامات قانونی اشاره دارد .درحالی که اکثر سازمان ها امروزه اعتقاد دارند که باید به مسؤولیت های اجتماعی با رویکرد توسعه ی پایدار توجه داشته باشند، دامنه مسئولیت اجتماعی مجتمع های گردشگری روستایی چندان مشخص نیست و درک مناسبی از ابعاد مسؤولیت اجتماعی آن ها وجود ندارد. برای تبیین نوع ومحتوای آن در مجتمع های گردشگری روستایی، نیازمند آگاهی از ادراک ذینفعان(گردشگران، مدیران محلی، مدیران مجتمع و اجتماع محلی) هستیم؛موضوعی که در مطالعات داخلی کمتر به آن توجه شده است. لذا این مطالعه به بررسی و تحلیل ادراک ذینفعان از مسئولیت اجتماعی مجتمع های گردشگری روستایی در استان تهران پرداخته است. از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات و از نرم افزار SPSS برای تحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج نشان از آن دارد که بین درک اجتماع محلی و گردشگران، مدیران محلی و مدیران مجتمع، اجتماع محلی و مدیران مجتم و مدیران محلی و گردشگران تفاوت وجود دارد.

مطالعه ی ادبیات توسعه و برنامه ریزی روستایی نشان می دهد که مردم و جوامع روستایی باید به صورت سازمان یافته و در چارچوب تشکل های مدنی مشخص درآیند تا بتوانند از توانایی ها، استعدادها و خلاقیت های خویش به صورت مطلوب استفاده کرده و آن ها را مدیریت نمایند که این مهم در قالب کارآفرینی بروز می کند. نظر به این که گردشگری به عنوان صنعتی روبه رشد که دائماً با تغییر تقاضای بازار رو به روست، بستری مناسب برای کارآفرینی به شمار می رود و فراهم کردن زمینه ای مناسب برای توسعه ی کارآفرینی گردشگری در نواحی روستایی می تواند کمک مؤثری به توسعه ی گردشگری و توانمندسازی جوامع روستایی محسوب گردد. پژوهش حاضر به هدف شناسایی مؤثرترین عامل در توسعه ی کارآفرینی گردشگری در مناطق روستایی انجام شده که از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی و پیمایشی و از نظر هدف در گروه پژوهش های کاربردی جای می گیرد. جامعه ی آماری تحقیق صاحبان کسب وکار و مسئولان (دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستا) در سه روستای جلیزجند، خمده و هرانده شهرستان فیروزکوه هستند. برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون واریانس و آزمون تعقیبی توکی استفاده شد. نتایج نشان داد که از دیدگاه هر دو گروه مطالعاتی (مسئولان و کارآفرینان) عامل اقتصادی با میانگین از اهمیت بیشتری در توسعه ی کارآفرینی گردشگری برخوردار است.

ژئومورفوسایت ها  لندفرم های ژئومورفولوژیکی هستند که از اهمیت قابل توجهی در توسعه ی گردشگری برخوردارند. ایران از جمله مناطقی است که به دلیل تنوع  لندفرم ها توانمندی قابل توجهی در جذب گردشگران دارد. در مسیر گردشگری نوستالژیک کرج – چالوس تا تونل کندوان شش  ژئومورفوسایت مشهور و برگزیده که گردشگران از تعداد  قابل توجهی از آن ها  بازدید می کنند،  برای ارزیابی توانمندی ژئومورفوتوریستی  به روش کومانسکو انتخاب شد. بر طبق این روش هر لندفرم دارای پنج ارزش (علمی، اقتصادی، زیبایی شناختی، مدیریت و کاربری و فرهنگی) است که هریک از این ارزش ها نیز بر اساس چند زیرمعیار محاسبه می شوند. اطلاعات مربوط به ارزش هر لندفرم از طریق مصاحبه و پرسش نامه بر اساس روش کومانسکو کسب و بر روی آن ها بررسی های آماری انجام گرفت. نتایج تحقیق بیانگر ارزش  بالای  ژئومورفوسایت  دره ی شهرستانک با 61/14 امتیاز و  همچنین امتیاز  پایین  ژئومورفوسایت آبشار پل آهنی با 23/11 نمره، در میان این لندفرم هاست. به نظر می رسد که امتیاز بالای دره ی شهرستانک در این امتیازبندی  بیشتر  به دلیل تنوع پدیده های ژئومورفیکی موجود و امتیاز پایین لندفرم آبشار پل آهنی به علت نمره ی کم ارزش فرهنگی آن باشد. نتایج این پژوهش می تواند به عنوان یک سند در برنامه ریزی و مدیریت محیطی جهت توسعه ی پایدار گردشگری در منطقه ی مورد مطالعه و نمونه ای برای انجام این گونه بررسی ها در مناطق گردشگری دیگر باشد.