اعظم قادری روسنگ

در سالیان اخیر تغییراتی مهم در تدوین کتب درسی صورت گرفته و محتوای آن ها بازنگری شده است. پژوهش حاضر هدف خود را بر بازنمایی عدالت جنسیتی در کتب درسی علوم تجربی پایه اول تا ششم ابتدایی (99-98) متمرکز کرده است و به بررسی میزان توجه به عدالت جنسیتی به تفکیک هردو جنسیت براساس برابری تعداد تصاویر دارای دختر و پسر و نیز برابری تعداد دختران و پسران در مجموع تصاویر کتب علوم دوره ابتدایی، پرداخته است. روش پژوهش حاضر تحلیل محتوای توصیفی است. روش جمع آوری داده ها به صورت کمی بوده است. جامعه آماری شامل تصاویر دارای دانش آموز در کتب مذکوراست. نمونه آماری برابر با جامعه آماری در نظر گرفته شده است. ابزار پژوهش فرم تحلیل محتوای توصیفی تصاویر است. داده های پژوهش حاکی از آن است که تصاویرکتب مذکور به طور تقریبا یکسان به جنسیت دختر و پسر پرداخته است و تبعیض جنسیتی قابل توجهی مشاهده نشد. نتایج این پژوهش متفاوت از نتایج پیشینه است؛ بنابراین عدالت جنسیتی در کتب علوم تجربی شش پایه دوره ابتدایی در سال99-98 بیشتر رعایت شده است.

با توجه به تغییرات کتب علوم تجربی، هدف از پژوهش حاضر، ارزشیابی و تحلیل محتوای کتاب علوم چهارم ابتدایی در سال تحصیلی 1399-1400 با کاربرد تکنیک ویلیام رومی است. در این تحلیل، فعال یا غیرفعال بودن سه مولفه متن، تصاویر و سوالات فعالیت های کتاب از طریق محاسبه ضریب درگیری دانش آموزان مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر تحلیل محتوای کمی و روش آماری توصیفی است. جامعه آماری کتاب مذکور است. نمونه آماری برابر با جامعه آماری است. ضریب درگیری دانش آموزان در متن، تصاویر و سوالات فعالیت های کتاب به ترتیب 23/0 ، 53/0 و 2/4 است براساس این که محدوده ی پایین تر از 4/0 بیانگر غیرفعال بودن و بین 4/0 تا 5/1 بیانگر فعال بودن و بالاتر از 5/1 بیانگر درگیری بیش از توان دانش آموزان است، متن، غیرفعال است و تصاویر کتاب فعال و سوالات فعالیت های کتاب، بیش از حد، فعال است. بنابراین متن و سوالات فعالیت های کتاب، دانش آموزان را به فعالیت های عملی متناسب با اهداف کتاب، درگیر نمی کند، ولی تصاویر کتاب از پویایی کافی و مناسب جهت درگیری دانش آموزان با فعالیت های عملی متناسب با اهداف کتاب، برخوردارند.