فائزه قلیزاده

در دهه های اخیر، مسئله بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری به عنوان اصلی ترین دغدغه برنامه ریزان و مدیران شهری مورد توجه محافل علمی و دانشگاهی قرار گرفته است. ازاین رو در پژوهش حاضر سعی گردیده است که ضمن شناسایی معیارهای مؤثر در مداخله بافت های ناکارآمد و راهکارهایی برای ارتقای کیفیت محیطی محله بیسیم شهر زنجان به عنوان مورد مطالعاتی بر پایه ترجیحات ساکنین ارائه گردد. این پژوهش که باهدف ارتقای کیفیت محیطی در بافت های ناکارآمد تهیه شده است، ازنظر ماهیت کاربردی و ازنظر روش انجام تحقیق ترکیبی است. در بخش اول پژوهش (کیفی)؛ داده های پژوهش بامطالعه مبانی نظری و ادبیات پژوهش، معیارها و شاخص های مؤثر بر ارتقای کیفیت محیطی در بافت های ناکارآمد شناسایی شدند. در بخش دوم پژوهش (کمی)؛ 376 پرسشنامه میان ساکنین محله بیسیم توزیع و پس از تکمیل در نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون T تک نمونه ای و مدل تحلیل عاملی تأییدی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش نشان می دهد محله بیسیم در وضعیت نامناسبی از کیفیت محیطی قرار دارد که بهبود آن مستلزم توجه هم زمان به همه عوامل دخیل در کیفیت محیط بوده و نیازمند یک برنامه ریزی جامع و رسیدگی اساسی است. در رابطه با اولویت بندی معیارها نیز، معیار «اقتصادی» با میزان بار عاملی 621/0 در رتبه نخست اولویت و معیارهای «عملکردی» و «مدیریتی» با میزان بار عاملی 592/0 در رتبه بعدی قرار دارند. در خصوص زیرمعیارها نیز مؤلفه های «اشتغال ساکنین و درآمد خانوار» و «دسترسی و ارتباط فضایی» و «سازمان فضایی و نفوذپذیری» به ترتیب در رده های نخست تا سوم ترجیحات ساکنین به منظور ارتقای کیفیت محله بیسیم قرارگرفته اند.

پژوهش حاضر با هدف، واکاوی تحقق توسعه پایدار شهری با تمرکز بر معماری سبز در شهر شفت انجام گرفته است. پژوهش حاضر، از نظر هدف، کاربردی و دارای ماهیت تحلیلی و از نظر روش، در گروه پژوهش کمی قرار دارد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از نرم افزار SPSS و مدل SAW استفاده شد. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که وضعیت پایداری در شهر شفت به جزء شاخص های (شاخص های (دسترسی به فضاهای باز سبز، ریه های سبز شهر با میانگین 43/3، دسترسی به ذخایر طبیعت، کشاورزی شهر، جنگلداری با میانگین 00/3، محیطی بدون آلودگی با مقدار میانگین 11/3، کاهش حوادث و جرم و جنایت در محیط با مقدار میانگین 33/3)، نامطلوب است، در ادامه نیز نتایج نشان داد که بین توسعه پایدار شهر شفت و معماری سبز ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد، همچنین نتایج رگرسیون نشان داد، در بین معیار های مستقل وارد شده به معادله رگرسیون، سهم معیار (احترام به کاربران)، در پیش بینی تغییرات مثبت متغیر وابسته (توسعه پایدار شهری) بیشتر از سایر معیار های معماری سبز می باشد، و بعد از آن به ترتیب معیار های (حفاظت از انرژی، کاهش استفاده از منابع جدید، کار با اقلیم)، بیشترین سهم را در توسعه پایدار شهری شفت دارند، و همچنین معیار احترام به کاربران بیشترین تاثیر مستقیم را در توسعه پایدار شهری دارد. در نهایت نتایج نشان داد، در بین معیار های توسعه پایدار، فراهم آوردن تمام نیاز های فیزیکی با وزن 295/0، بیشترین میزان تاثیرپذیری را از معماری سبز و معیار ایمنی، امنیت و حفاظت با مقدار وزن 112/0، کمترین میزان را به خود اختصاص داده اند.

با رشد سریع جمعیت شهری در جهان و افزایش نگرانی در مورد کیفیت محیطی سکونتگاهی، چالش ایجاد شهر پایدار برای زندگی در اولویت برنامه ریزان شهری قرار گرفت و ایده بوم شهر واکنشی بر این نگرانی ها بود. ایده بوم شهر، را می توان ادامه رویکرد های توسعه شهری در چارچوب نظری الگوی توسعه پایدار برای محلات پیراشهری دانست. در این راستا، هدف  پژوهش حاضر ارزیابی رضایتمندی ساکنان از کیفیت محیط سکونتی محلات پیراشهری حمیدیان و عینک مبنی بر شاخص های شهر بوم گرا  است. پژوهش حاضر، از نظر هدف، کاربردی و دارای ماهیت توصیفی-تحلیلی و از نظر روش، در گروه پژوهش کمی قرار دارد. جهت تجزیه وتحلیل اطلاعات نیز از مدل فازی ممدانی و نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد، درجه میزان رضایت ساکنین در تمام گویه ها به جزء گویه های (تعامل و ارتباط احترام آمیز شهروندان با یکدیگر با مقدار میانگین 15/3 ،  وجود روحیه و علاقه مشارکت مردمی با مقدار میانگین 12/3،  میزان تعاملات اجتماعی در فضا های عمومی سرسبز، جذاب و دارای عناصر طبیعی با مقدار میانگین 00/3، وجود بازار های هنری خوداشتغالی فروش کتاب، موسیقی، صنایع دستی و تئاتر های محلی شهر با مقدار میانگین 13/3، وجود بازار های محلی و ارگانیک برای کشاورزان برای فروش محصولات خود با مقدار میانگین 12/3، تعداد و کیفیت فضای سبز با مقدار میانگین 11/3)، پایین تر از حد متوسط عدد (3) می باشند. در ادامه نیز نتایج نشان داد، رضایت ساکنین در زیرمعیار های (تعامل و ارتباطات مردمی با نمره 56/4، اعتماد به منابع آب با نمره 96/2)،  به ترتیب بالاترین و پایین ترین درجه را به خود اختصاص داده اند، همچنین بیشترین میزان رضایت ساکنین در معیار اجتماعی با نمره 89/4، و کمترین میزان در معیار شهرسازی و زیرساخت ها و خدمات شهری با نمره 32/2، می باشد. درنهایت نتایج تحلیل فضایی نشان داد، وضعیت معیار های بوم گرا در محله حمیدیان مطلوب تر از محله عینک است.

بررسی و شناخت ویژگی های شخصیتی افراد در بسیاری از موارد می تواند محرک خوبی برای دستیابی به مسیر تحصیلی و حرفه کاری متناسب با علایق و سلایق یادگیرندگان باشد. یکی از آزمون های موفقی که در مسیر شخصیت شناسی مورد استقبال قرار گرفته است، تست شخصیت شناسی مایرز-بریگز ( آزمون Mbti ) است. تست شخصیت شناسی مایرز-بریگز با در نظر گرفتن مجموعه ای از تضادهای روانشناختی 16 تیپ شخصیتی را شناسایی می نماید. در این تحقیق به منظور کشف و شناسایی شخصیت غالب دانشجویان معماری دانشگاه فنی و حرفه ای و بررسی همگونی شخصیت غالب با حرفه معماری، دانشجویان معماری در مقاطع مختلف کاردانی و کارشناسی مورد هدف قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان می دهد که تیپ شخصیت غالب دانشجویان در مقطع کاردانی معماری ESFP (برونگرا، حسی، احساسی و ادراکی)، دانشجویان معماری داخلی ESTJ (برونگرا، حسی، تفکری و قضاوتی) و دانشجویان در مقطع کارشناسی معماری از نوع INTP (درون گرا، شهودی، تفکری و ادراکی) می باشد. همچنین نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که میان رشته تحصیلی دانشجویان( گروه معماری و معماری داخلی) و تیپ های شخصیتی Mbti ارتباط معنادار وجود دارد. از طرفی میان پیشرفت تحصیلی دانشجویان و تیپ های شخصیتی ایشان ارتباط معناداری مشاهده نشده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که تمایلات دانشجویان حاضر در این دانشگاه اکثرا هم جهت با اهداف دانشگاه بوده و این نکته می تواند تسهیل کننده در انتخاب و هدایت دانشجویان در مسیر شغلی و حرفه کاری ایشان باشد.

گردشگری بخش عمده ی اقتصاد جهانی را تشکیل می دهد و یکی از بزرگ ترین صنایع جهان می باشد. در دهه های اخیر، اهمیت گردشگری در سطح بین المللی هم از لحاظ تعداد گردشگران و هم از لحاظ درآمد ارزی همواره و به طور بی سابقه در حال افزایش بوده است. ازمهم ترین عواملی که می تواند موجب جذب گردشگران بین المللی و داخلی شود تأسیسات و تجهیزات مربوط به صنعت گردشگری می باشد. از میان این تأسیسات، مراکز اقامتی به عنوان مبدأ و مقصد گردش های روزانه در شهر از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. از این رو توزیع بهینه و مکانیابی صحیح آنها از درجه اهمیت بالایی برخوردار است زیرا مکانیابی صحیح این مراکز می تواند باعث آرامش خاطر گردشگران و رفع نیازهای آنها در زمینهی اقامت، رونق گرفتن هرچه بیش تر صنعت گردشگری و همچنین موجب رشد اقتصادی و افزایش درآمدهای گردشگری شود.روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی -تحلیلی بوده که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق مشاهده میدانی، مصاحبه، مطالعه طرحهای صورت گرفته در رابطه با شهر رشت و نقشه 1.2000 این شهر به دست آمده است. این مقاله ابتدا با استفاده از ماتریس ها وضع موجود هتل کادوس را مورد بررسی قرار می دهد و پس از ارزیابی مکانی آن به عنوان یکی از هتل های اصلی شهر رشت و پی بردن به نقاط قوت و ضعف آن، با توجه به عوامل موثر در مکان یابی هتل ها، مکان مناسب برای هتل را از طریق مدلAhP و نرم افزار GIS پیشنهاد می دهد. در این تحقیق مکان مناسب برای ساخت مراکز اقامتی در شهر رشت با توجه به شاخص های موثر در مکان یابی بر روی خروجی های نرم افزار GIS نمایش داده شده است.

ضرورت نوآوری به جهت اجتناب ناپذیر بودن تحولات در جوامع بشری، از موارد مهمی است که باید موردتوجه واقع گردد؛ زیرا تحول راز ماندگاری و پیشرفت بشر است. در این میان معماری مسجد نیز باید جایگاه خود را در دایره نوآوری مشخص نماید زیرا مساجد و امور مربوط به آن در صورت کناره گیری از تحول موجب منزوی شدن خواهد شد. الگوبرداری صحیح از طراحان و معماران گذشته، یکی از راه های نوآوری فرمی متناسب با زمان و مکان امروزی است. ازآنجاکه فرم مساجد درگذشته و رسالت آن در ایفای وظایف و اهداف هنرهای اسلامی به خوبی مشهود است؛ بررسی عوامل تأثیرگذار بر فرم مساجد در معماری قدیم، در شناخت مؤلفه های تأثیرگذار بر فرم مساجد امروزی ضرورت می یابد. اطلاعات موردنیاز در پژوهش حاضر که با توجه به ماهیت موضوع، روش تحقیقات تاریخی- تفسیری را دستور کار خود قرار داده است، به صورت اسنادی - کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است. پژوهش های صورت گرفته تاکنون به عامل های جنسیت، میزان تحصیلات و سن افراد در خصوص تأثیرگذاری بر پذیرش طرح نوآورانه در مساجد توجه نموده و یا ویژگی های عناصر مساجد را شرح داده و به تحلیل معانی و قداست در عناصر مساجد پرداخته است؛ اما نوآوری پژوهش حاضر با توجه به خلأ مطالعات موجود، نشان می دهد که عواملی همچون روح هنرمند یا طراح، توجه به فرهنگ و پاسخگو بودن آن به نیازهای انسانی، تکنولوژی و پیشرفت های ساخت وساز و مصالح، زیبایی ظاهری و زیبایی باطنی (عرفان آثار هنر اسلامی)، تناسبات و دورنماها در مناظر شهری به عنوان عامل های مؤثر دیگر نیز شکل و فضای معماری مسجد را تحت تأثیر خود قرار داده اند. عوامل مذکور تنها به اشکال و صور ظاهری محدود نمی گردد؛ بلکه علاوه بر ظاهر، در بطن اشکال مساجد نیز موردتوجه قرارگرفته اند که شناخت و بررسی آن مؤلفه ها ما را بر نوآوری در معماری مساجد امروزی متناسب بافرهنگ جامعه یاری می نماید.