شیرین آرمند

در دهه های اخیر، عموم کشورهای جهان با مسائل و مشکلات اشتغال درگیرند، کمبود شغل به عنوان یک معضل اجتماعی و اقتصادی باعث اثرگذاری منفی بر توسعه اقتصادی کشورهای درگیر شده است، این امر منجر به توجه بیشتر به امر اشتغال در میان کشورهای در حال توسعه شده است. حال اگر ایران بخواهد مسیر اقتصاد مقاومتی مدنظر رهبر انقلاب اسلامی را دنبال کند باید به ظرفیت های کسب وکارهای حوزه تجارت الکترونیک توجه نماید. موفقیت این کسب وکارهای هم درگرو استراتژی های اتخاذ شده از سوی مؤسسین و شرایط محیطی کسب وکار می باشد، که با داشتن یک مدل منسجم تجاری سازی فعالیت های کسب-وکار خود می توانند مشکلات و چالش های پیشروی خود را به حداقل ممکن کاهش دهند. بنابراین پژوهش حاضر به تبین و طراحی مدل تجاری سازی خدمات ارائه شده توسط کسب وکارهای فعال در زمینه تجارت الکترونیک می پردازد. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کیفی است با رویکرد نظریه داده بنیاد انجام گرفته است. میدان پژوهش، مؤسسین شرکت های تازه بنیاد و افراد مطلع در زمینه تجاری سازی خدمات ارائه شده توسط کسب وکارهای حوزه تجارت الکترونیک بوده اند. در این راستا، از نمونه-گیری هدفمند در ابندا و در ادامه از روش گلوله برفی استفاده شد. شمار مشارکت کنندگان در پژوهش با استفاده از شاخص اشباع نظری به 14 نفر رسید. داده ها به روش مصاحبه عمیق و اسناد کتابخانه ای و اینترنی گردآوری شد. نتایج پژوهش نشان-دهنده 22 مقوله اصلی است که به صورت پارادایمی ترسیم شده است. در هسته مدل پارادایمی تجاری سازی خدمات قرار دارد.

امروزه رقابت در تجارت به استفاده هر چه بیشتر کسب وکارها از حوزه الکترونیک منجر شده است. کسب و کارها در محیط وب با علامت تجاری خاص خود فعالیت می کنند. علامت تجاریِ هر کسب و کار آن را از سایر کسب و کارها مشابه متمایز می کند. این تمایز نتیجه حفاظت از کسب و کار دربرابر کپی برداری از فعالیت هایش است. در این میان، مسائل و مشکلات مربوط به علائم تجاری کسب و کار را تهدید می کند. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی متغیرهای تأثیرگذار در نقض علائم تجاری در حوزه تجارت الکترونیک است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است و از نظر پارادایم در گروه تحقیقات کیفی قرار می گیرد و از نظر روش شناسی، از روش تحقیق گراندد تئوری (نظریه بنیادی) استفاده شده است. جامعه مطالعه شده را خبرگان در حوزه کسب و کار و حقوق دانان در استان کرمانشاه دربر می گیرند. برای انتخاب اعضای جامعه تحقیق، نخست از روش نمونه گیری هدفمند و در ادامه از روش گلوله برفی استفاده شده است. شمار مشارکت کنندگان در پژوهش، با استفاده از شاخص رسیدن به اشباع نظری، چهارده نفر بوده است. یافته های پژوهش نشان دهنده دو مقوله اصلی حاصل از خرده مقولات در نقض علائم تجاری در حوزه تجارت الکترونیک است که شامل حوزه قانونی و حوزه کسب و کار است. مقولات حوزه کسب و کار ۱۳ مورد است. آنچه از یافته های پژوهش حاصل می شود نشان دهنده شکاف و خلأ عمیق در قانون تجارت الکترونیک در حوزه علائم تجاری است. این خلأ زمینه ساز نقض علائم تجاری است و کسب و کارهای حوزه تجارت الکترونیک را تحت تأثیر قرار می دهد. فقدان تعریفی شفاف از قوانین تجارت الکترونیک در ایران و ابهام در قوانین موجود، خود بزرگ ترین عامل در نقض علائم تجاری است. درنتیجه آنچه واضح است، لزوم طراحی دوباره قانون تجارت الکترونیک در ایران و افزودن موارد اساسی در حوزه علائم تجاری به آن و در نهایت نظارت بر اجرای دقیق قوانین و حفظ امنیت کسب و کارها فعال در این حوزه است.