سعیده بهروزی نژاد

پژوهش حاضر با هدف تبیین و کشف مطالبات والدین و دانش آموزان از برنامه درسی تاریخ دوره دوم متوسطه در سال 96-1395 انجام شده است. این پژوهش از منظر طرح در زمره پژوهش های کیفی و روش آن پدیدارشناسی توصیفی است. مشارکت کنندگان بالقوه پژوهش شامل کلیه والدین و دانش آموزان منطقه 7 شهر کرج بود که با استفاده از رویکرد نمونه گیری هدفمند و روش نمونه گیری با حداکثر تنوع و از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با20 نفر از والدین و 20 نفر از دانش آموزان منطقه 7 شهرکرج انجام گرفت. مکالمات ضبط و سپس دست نویسی شد و با استفاده از روش درون مایه ای براون و کلارک و به صورت تحلیل مضمون تجزیه وتحلیل شد. داده ها شامل، دیدگاه ها و تجارب والدین و دانش آموزان پیرامون درس تاریخ و موارد مربوط به آن شامل محتوا و روش تدریس تاریخ بود. یافته های حاصل از مطالبات والدین و دانش آموزان در پنج کد باز شامل: «فهم و تربیت تاریخ»، «وفاداری به حوادث تاریخی»، «دافعه درس تاریخ»، «معلم و درس تاریخ»، و «ساختار و سازمان دهی محتوا» و یازده کد محوری شناسایی شد. در مجموع یافته ها حاکی از آن است که از مهم ترین مطالبات والدین و دانش آموزان در تدریس تاریخ، توجه خاص به محتوا و شیوه تدریس در درس تاریخ است. همچنین انتظار داشتند متن تاریخ به صورت وفادارنه به حوادث تاریخی عنوان شود. دانش آموزان نیز بر نقش معلم و شیوه های تدریس تأکید ویژه داشتند و از مهم ترین مطالبات شان استفاده از روش های فعال تدریس به جهت فعالیت دانش آموزان در کلاس درس بود. در واقع در عصر اطلاعات، انتقال اطلاعات نباید هدف باشد بلکه تحلیل و پردازش اطلاعات هدف است و این نیز ضمن استفاده از روش های نوین تدریس، و بهره مندی از محتوای مناسب امکان پذیر خواهد بود. در نهایت باید گفت که دانش آموزان به عنوان گسترده ترین و اصلی ترین مخاطبان درس تاریخ انتظار دارند کتاب درسی تاریخ ضمن ارائه تصویری درست از گذشته، آنها را جهت جستجو و کنکاش در موضوعات تاریخی به تکاپو بیندازد تا در کشف گذشته تاریخی و رمز و رازهای آن با وی همراه باشد.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل تجارب دبیران تاریخ از عوامل و موانع تدریس درس تاریخ دوره دوم متوسطه در سال 96-1395 انجام شده است. این پژوهش ، پژوهش کیفی از نوع پدیدارشناسی توصیفی می باشد که با استفاده از نمونه گیری هدفمند و مبتنی بر فرد ماهر و از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با 13 تن از دبیران منطقه 2 شهر کرج انجام گرفت. مصاحبه ها در ابتدا ضبط وسپس دستنویسی شد و با استفاده از روش درونمایه ای براون وکلارک و به صورت تحلیل مضمون تجزیه وتحلیل شد .داده ها شامل تجارب دبیران در رابطه با موانع تدریس درس تاریخ بود. یافته های حاصل از مصاحبه با دبیران ، در پنج مضمون اصلی " تاریخ نگاری"، " دافعه تاریخ"،"اموزش تاریخ"، " جایگاه تاریخ"، و "مخاطب شناسی" و شانزده مضمون فرعی شناسایی شد. در مجموع یافته ها نشان داد که دبیران به تاثیر محتوا و روش تدریس درس تاریخ توجه ویژه داشته و آن را عاملی برای تاریخزدگی دانشآموزان می دانستند. این گروه یکی از موانع اصلی تدریس تاریخ را نحوه نگارش ان میدانستند.هم چنین دبیران از جمله مهمترین مشکلات تاریخ را نحوه آموزش آن میدانستند که هم در سطح مدارس و هم در سطح دانشگاهها وجود دارد. از نظر دبیران تاریخ،دبیر موفق کسی است که بتواند کلاس درس رااز معلم محوری به صورت دانشآموز محوری اداره کند ودانشآموز در امر یادگیری، دخالت مستقیم و اساسی داشته باشد .رفع این موانع نیازمند اموزش صحیح دبیران جهت استفاده از روش های نوین تدریس و هم چنین بازنگری در محتوا و نگارش تاریخ است