صلاح الدین شکر

شهر مدینه به جهت جایگاه و اهمیتش، از دیرباز کانونی برای مورخان؛ از جمله محمد بن محمود، معروف به ابن نجار (متوفای 643ق.)، نگارنده کتاب «الدر ه ا لثمینه فی أخبار المد ینه » بوده است. ابن نجار این اثر را  در قرن هفتم هجری نگاشت که در نوع خود ممتاز و  توصیفی دقیق از شهر مدینه است. «الدر ه ا لثمینه»، به شیوه ای جالب و خاص تنظیم گردیده که وسعت اطلاعات، منابع متنوع، سفرهای فراوان و گستردگی نظر و وثاقت نویسنده، از مهم ترین شاخصه های آن است. پژوهش حاضر پس از بررسی جوانب زندگی ابن نجار، به معرفی کتاب و نسخه های مختلف آن پرداخته است. ابن نجار کتاب خود را به هجده باب تقسیم بندی کرده، با اسم مدینه آغاز می کند. سپس از فتح و هجرت پیامبر شروع کرده، به بیان فضیلت های آن و حدود حرم و آثار تاریخی از مسجد پیامبر تا مسجد قبا و بقیه مساجد می پردازد. بعد از آن، از چاه ها و آبادی های اطراف یاد نموده، با سخنی از صحابه بزرگ و تابعین و افراد تابع آنها بحث را خاتمه می دهد. در هر بخش، با آیه هایی از قرآن و احادیث پیامبر و اخبار و سخنان صحابه و تابعین و تابعان آنان اسناد داده است. معرفی چهار نسخه مختلف کتاب و همچنین روش بررسی آن، از دیگر نکات این تحقیق است.