محمدسعید تبرزد

در جهان امروز یکی از چالش برانگیزترین و پرکاربردترین واژه ها در سیاست گذاری عمومی و مدیریت توسعه، واژه حکمرانی است.جوامع غربی مدل حکمرانی خوب متناسب با فرهنگ و هنجارهای خود را تدوین و آن را به عنوان چارچوبی برای رسیدن به توسعه پایدار به سایر جوامع تجویز نمودند. الگوهای مذکور به دلیل تبعیت از فرهنگ سرمایه داری در راستای اهداف و منافع امپریالیستی نظام سلطه طرح ریزی و اجرا می شود. لذا این الگوهای توسعه با فرهنگ ایرانی-اسلامی جمهوری اسلامی ایران سنخیتی ندارند و در صورت اجرا به دلیل عدم اقبال مردم و گروه های ذینفع نمی تواند در جهت تقویت هنجارها و قوانین جامعه مدنی حرکت کنند. دین مبین اسلام توجه خاصی به مسئله حکمرانی و روابط اجتماعی مسلمانان با یکدیگر و حکومت دارد. مقام معظّم رهبری با اعتقاد به برتری حکمرانی اسلامی بر حکمرانی خوب می فرمایند: «اسلام، هم به توسعه مادی و اقتصادی توجه دارد و هم به بعد معنوی و متعالی انسان، و هریک را بدون دیگری ناقص و ناکارآمد می داند». بنابراین به پشتوانه آموزه های دین مبین اسلام ، فرهنگ غنی ایرانی و اندیشه های دو رهبر و اندیشمند بزرگ انقلاب اسلامی می توان به الگوی متعالی از حکمرانی ایرانی-اسلامی رسید که با فرهنگ جامعه اسلامی ایران سازگاری داشته باشد و سبب مشارکت فعال افراد و نهادهای جامعه در امور حکومتی شود. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و مطالعه اسناد کتابخانه ای به توصیف و تبیین مؤلفه های حکمرانی متعالی ایرانی-اسلامی بر اساس اندیشه های حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) می پردازیم.

هدف : تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر خلاقیت و نوآوری در سازمان های نظامی انجام شده است.  این مقاله ضمن حل مسئله مبتلا به سازمان مورد مطالعه  تولید دانش و ادبیات توسعه ای قابل تعمیم برای سازمان های مشابه نیز خواهد داشت. روش : این پژوهش از نظر «ماهیت و اهداف» از نوع تحقیقات «توسعه ای- کاربردی» است؛ روش این پژوهش مبتنی بر «روش کیفی» با استفاده از راهبرد نظریه «داده بنیاد» است.  بر همین اساس  عوامل و مقوله های مؤثر بر خلاقیت و نوآوری مطابق مدل مفهومی پژوهش و با استفاده از کدگذاری محوری استخراج شد. یافته ها : 5 عامل از عوامل مؤثر بر خلاقیت و نوآوری در آجا شامل: «عوامل محیط ملّی»(محیط اقتصادی  مشوق های ملّی نوآوری)  «ورودی ها» (وجود تحول و نوآوری در اندیشه مقام معظم رهبری (مدظله العالی)  اسناد بالادستی  بهره برداری از کشورهای توسعه یافته  کسب دانش از سازمان های داخل کشور  تولید دانش درون سازمانی)  «فرآیندها»(فرآیند انتقال نوآوری از بیرون  فرآیند انتقال نوآوری از درون)  «خروجی ها»(نوآوری در ساختار  نوآوری در آموزش  نوآوری در پژوهش  نوآوری در سرمایه انسانی  نوآوری در فناوری و نظامات  نوآوری در تجهیزات) و «عوامل توانمندساز»(زیرساخت های دانشی  آموزش نوآوری  منابع مالی نوآوری  فرهنگ نوآوری اسلامی- ایرانی) مشخص گردید. نتیجه گیری : با شناسایی ابعاد و مؤلفه های تأثیرگذار بر خلاقیت و نوآوری در ارتش جمهوری اسلامی ایران  همچنین تأکید بر بیانات و تدابیر فرمانده معظم کل قوا (مدظله العالی) و وجود اسناد بالادستی در حوزه خلاقیت و نوآوری به منظور از بین بردن نقاط ضعف و افزایش کارایی و اثربخشی کارکنان  ضروری است یک نظام نوآوری سازمانی در آجا تدوین گردد.  

 حکمرانی خوب، شامل ساختارها، فرایندها و ابزارهایی است که به اتخاذ تصمیمات بهتر منجر می شود. اما حکمرانی هوشمند مفهومی فراتر از دولت خوب، حکومت خوب و حکمرانی خوب است. حکمرانی هوشمند رویکردی است که به ویژه برای شرایط پیچیده و چندبُعدی مثل اَبَرمساله کرونا کاربرد دارد. بحران کرونا و غافلگیری بسیاری از حکومتها از ابعاد و تبعات این پاندمی سبب بروز مشکلات عدیده اقتصادی و اجتماعی در جوامع انسانی گردیده و حیات سیاسی بسیاری از دولت های جهان را تهدید نموده است. لذا ضرورت  بازاندیشی و بازسازی رابطه حکومت (دولت) و مردم  از طریق توسعه  شیوه های حکمرانی هوشمند از قبیل بهبود فرایندهای دموکراتیک و تغییر شیوه ارائه خدمات عمومی بیش از بیش احساس می گردد.در این مقاله ضمن تعریف حکمرانی هوشمند به بررسی چالشهای حکمرانی ناشی از بحران جهانی کرونا در جهان  و لزوم توجه و به کارگیری و توسعه اصول و ابزارهای حکمرانی هوشمند جهت مقابله با این چالش ها می پردازیم.