محمدعلی رضوی خاوه

پژوهش پیشِ رو، در پی شناسایی و شناساندنِ روش هایِ انتقالِ مفهومِ ضرب المثل ها، از لابه لایِ برابرسازی های زبانی است. به این منظور، مقاله حاضر بر پایه روش های کاربردی تر در ترجمه ضرب المثل ها و با بهره گیری از روش «توصیفی-تحلیلی» بر آن است تا دریابد راهبردِ اصلیِ مترجم های عربی و فارسیِ دو نمایشنامه «هملت» و «رام کردن زن سرکش» چیست؟ همچنین، اینکه این مترجم ها در چه زمان و در چه حالتی به ترجمه تحت اللفظی، جایگزین سازی با ضرب المثل یا ترجمه تفصیلی آزادِ یک ضرب المثل، روی آورده اند؟ در پاسخ به این پرسش ها، نخست، فرهنگ ضرب المثل های انگلستان در قرن شانزدهم و هفدهم ، به عنوان منبعِ اصلیِ پژوهش در نظر گرفته شد. سپس، ضرب المثل های به کاررفته در دو نمایش نامه، با استناد به آن استخراج شده و در بخشِ ضرب المثل، در دو زیربخش ارائه گشتند. واژه ها و پاره گفته های به کاررفته در برگردان ها، به عنوان داده های اصلی پژوهش، در دو سطح واژگانی- نحوی و دلالی با یکدیگر مقایسه و توصیف شدند. در پایان، گزارشی از راهبردهای مترجم ها در برگردانِ ضرب المثل ها بر پایه ویژگی های مورد اشاره در تعریف جامع ضرب المثل (تعریف منتخب این پژوهش) ارائه شد. یافته های پژوهش، تفاوت معناداری را مابین برگردانِ مترجم های عربی و فارسی نشان نداد. لفظ گرایی، راهبردِ غالبِ مترجم ها است و برای گره ها و نقطه های دشوار مفهومی- معنایی، پانوشت نیز بر آن افزوده گردیده است. نارسایی مفهومی، فقط در برگردانِ اندکی از ضرب المثل های در پیوند با گروه  ضدالمثل ها دیده شده است.