محمدحسن سالک اکبری

سنجاق های میله ای در میان یافته های فلزی محوطه های استقراری، مذهبی و قبرستان های عصر آهن ایران به فراوانی یافت شده اند. با توجه به فراوانی این ساخته ها این سوال مهم مطرح می شود که این سنجاق ها چه کاربرد یا کاربردهایی داشته اند؟. در منابع، این دست ساخته ها اغلب با عنوان کلی «سنجاق» معرفی شده اند و یا این که بدون بحث علمی، به کارکردهای مختلفی از جمله سنجاق لباس، سنجاق مو، اشیاء نذری و نمادین، ابزار دفاعی و سنجاق کفن اشاره کرده اند. در این پژوهش تلاش گردیده با استفاده از مطالعات باستانشناسی، قوم باستان شناسی و به شیوه توصیفی و تحلیلی، کاربردهای مختلف این دست ساخته ها مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس نتایج حاصله سنجاق های مورد مطالعه با توجه به شکل و ابعاد و نیز محل کشف و استفاده، دارای کاربرد-هایی به عنوان سنجاق لباس، سنجاق مو، سنجاق تزیینی، دفاعی، نمادین، نذری، جادویی، آیینی و نیز کاربردهای مکمل و چندگانه بودند و یکی از کاربردهایی که قبل از این کمتر به آن اشاره شده و در این مقاله به آن پرداخته شده کاربرد آن به عنوان ابزاری برای مقابله با نیروهای شرور و نیز حیوانات موذی است که به نوعی تداوم استفاده از آن را می توان در جوامع سنتی و زردشتیان دوره قبل و معاصر مشاهده کرد.