نوید پیشکار

هدف از این پژوهش توسعه مدل مفهومی و دسته بندی پیشایندها و پیامدهای زنجیره تامین سبز در صنعت قطعه سازی است. با توجه به بررسی های انجام شده درتحقیقات داخل ایران و جهان در زمینه زنجیره تامین سبز تحقیقات جامعی صورت نگرفته است.. روش مطالعه تحلیل محتوای کیفی و ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات، مصاحبه های نیمه ساختار یافته می باشد. تحلیل داده ها با تکنیک تحلیل محتوای ترکیبی جهت دار و تلخیصی انجام گرفت. عوامل شناسایی شده شامل 29 کد باز است که در قالب هفت مقوله اصلی درج و در انتها با استفاده از نرم افزار مکس کیودا، طبقه بندی و مدل مفهومی ترسیم گردید. به منظور سنجش پایایی حاضر از ضریب کاپا محاسبه شده بوسیله نرم افزار اس پی اس اس برابر با 960/0 بوده که در سطح توافق عالی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که 7 مولفه شناسایی شده در پیشایندها و پیامدهای زنجیره تامین سبز در صنعت قطعه سازی شامل؛ تامین کننده و خرید سبز، طراحی و بسته بندی سبز، تولید سبز، توزیع و بازاریابی سبز، مدیریت زیست محیطی، آموزش و پژوهش، لجستیک معکوس می باشد. که مولفه های آموزش و پژوهش و لجستیک معکوس به عنوان مولفه های نو در این پژوهش پدیدار شده اند. سازمان های جهانی در فضای رقابتی دریافتند که بهبود عملکرد زیست محیطی می تواند آن ها را از سایر رقبای خود متمایز سازد. زنجیره تامین سبز به تلفیق نگرانی های زیست محیطی با مفهوم زنجیره تامین از طریق بهبود همکاری و هماهنگی اعضای زنجیره تامین می پردازد.

هدف پژوهش حاضر واکاوی پیشایندها و پیامدهای زنجیره تامین سبز و اولویت بندی پیشایندهای زنجیره تامین سبز است. جامعه آماری در بخش کیفی تعداد 167 مقاله مستند بود که در نهایت به 23 مقاله مرتبط با موضوع انتخاب شد و در بخش کمی 5 شرکت در صنعت قطعه سازی منتخب با روش نمونه گیری در دسترس10 نفر به عنوان خبره انتخاب شدند. داده ها با استفاده از هفت گام باروسو و ساندلوسکی در فراترکیب و روش بهترین- بدترین با استفاده نرم افزارهای مکس کیودا، اکسل، اس پی اس اس و لینگو تحلیل شد. پیشایندهای زنجیره تامین سبز در 3 مقوله (عوامل سازمانی، عوامل فرهنگی و عوامل محیطی) و 8 کد محوری (عوامل مدیریتی، توانمندی نیروی انسانی، سیاست های مالی سازمان، ترویج فرهنگ سبز، فعالیت فعالان محیط زیست، تکنولوژی و دانش، دولت، مشتریان و بازار) و 37 کد باز، پیامدهای زنجیره تامین سبز نیز در 3 مقوله (پیامدهای اقتصادی، پیامدهای اجتماعی و پیامدهای زیست محیطی) و 6 کد محوری (مزایای مالی مستقیم، مزایای مالی غیر مستقیم، مزایای سازمانی، حفاظت از سلامت انسان، کنترل آلودگی ها، حفاظت از منابع) و 20 کد باز در استخراج گردید. اولویت بندی پیشایندها به ترتیب عوامل مدیریتی 167/0، سیاست های مالی سازمان 152/0، دولت 147/0، تکنولوژی و دانش 145/0، توانمندی نیروی انسانی 130/0، مشتریان و بازار 114/0، ترویج فرهنگ سبز 101/0 و فعالیت فعالان محیط زیست 044/0 ارائه شد. نتیجه گرفته شد که صنایع قطعه سازی می بایست با حمایت از عوامل سازمانی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی و همچنین پرداختن به مقوله فرهنگی و محیطی، فرایند مدیریت زنجیره تامین سبز را پیاده سازی نمایند.