سمانه نوری

مقدمه: هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش نظریه ی ذهن بر همدلی و قلدری در کودکان بود. روش: پژوهش حاضر آزمایشی پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه ی آماری پژوهش شامل تمامی کودکان دختر پیش دبستانی های شهر تهران بود که به روش نمونه گیری در دسترس 36 کودک انتخاب شدند. از این نمونه به صورت تصادفی 18 کودک در گروه آزمایش و 18 کودک در گروه گواه گمارده شده و از مادران آن ها پیش آزمون گرفته شد. سپس جلسات آموزش نظریه ی ذهن برای گروه آزمایش اجرا شد و سپس از مادران هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. ابزار مورداستفاده در این پژوهش آزمون همدلی ایزنبرگ و پرسش نامه ی تجدیدنظرشده ی قلدری/قربانی شدن الویوس بود. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج افزایش معنا داری در میانگین نمرات همدلی و کاهش معنا داری در خرده مقیاس های قلدری (001/≥p) نمرات گروه آزمایش نسبت به گروه گواه را نشان داد. نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان داد که جلسات آموزش نظریه ی ذهن می تواند به بهبود همدلی و کاهش رفتارهای قلدری در کودکان بیانجامد؛ بنابراین، نظریه ی ذهن بر افزایش هیجانات اخلاقی و بهبود رفتارها و مهارت های اجتماعی در کودکان تأثیر دارد.

هدف پژوهش حاضر مقایسه ی تأثیر بخشش درمانی با آموزش ذهن آگاهی بر بهبودی بخشش در دانش آموزان متوسطه ی دوم است. طرح پژوهش به صورت نیمه آزمایشی همراه با پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام دانش آموزان پایه های دهم و یازدهم متوسطه ی دوم شهر تهران بود که در سال تحصیلی 1398-1397 در مدارس این شهر مشغول به تحصیل بودند. از این جامعه آماری، به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی دانش آموزان 6 کلاس انتخاب شدند و به طور تصادفی گروهی به گروه های آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش اول (بخشش درمانی) شامل 38 نفر، گروه آزمایش دوم (آموزش ذهن آگاهی) شامل 37 نفر و گروه کنترل شامل 40 نفر بود. ابزار پژوهش شامل مقیاس گرایش به بخشش هارتلند بود. پس از اجرای پیش آزمون، گروه های آزمایشی تحت بخشش درمانی و یا آموزش ذهن آگاهی قرار گرفتند و گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. پس از آن در هر سه گروه پس آزمون و بعد از یک ماه و نیم پیگیری به عمل آمد. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش های آماری تحلیل کوواریانس چند متغیری (مانکووا) و تحلیل کوواریانس تک متغیری (آنکووا) استفاده شده است. نتایج نشان داد که بین گروه های آزمایشی و گروه کنترل از لحاظ متغیر بخشش و خرده مقیاس های آن در مرحله پس آزمون و پیگیری تفاوت معنی داری وجود دارد(001/0>p). همچنین مشاهده شد که روش ذهن آگاهی تأثیر بیشتری بر میزان بهبود بخشش در بلندمدت دارد(001/0>p). با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت آموزش ذهن آگاهی بیشتر از بخشش درمانی به بهبود بخشش دانش آموزان در بلندمدت کمک می کند و اثربخشی ماندگارتری دارد.