فاطمه هلالیان

زمینه و هدف : ناکاربران کسانی هستند که به هر دلیلی به کتابخانه مراجعه نمی کنند. شناخت دلایل عدم مراجعه و شروط مشتری برای مراجعه، همواره یکی از دغدغه های سازمان های خدماتی بوده است. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی دلایل عدم مراجعه و شروط ناکاربران برای مراجعه به کتابخانه های عمومی ایران است. روش : این پژوهش، کیفی است. جهت گردآوری داده ها از روش مصاحبه ساختاریافته استفاده شد. نظریه زمینه ای مبنای این پژوهش بود و اطلاعات خام حاصل از مصاحبه ها طی 3 مرحله کدگذاری شد. جهت کدگذاری داده ها نرم افزار مکس کیودا به کار گرفته شد. 105 ناکاربر از 11 استان جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. یافته ها : حاصل تحلیل مصاحبه ها، 64 کد باز، 26 زیرطبقه، 12 طبقه و 5 طبقه محوری بود. از میان طبقات محوری، طبقه سازمان ناکارآمد به عنوان طبقه مرکزی انتخاب شد. یافته ها نشان داد ناکاربران، محتوا، امکانات و محیط و خدمات کتابخانه ناکارآمد است. همین موارد کافی است تا ناکاربران کتابخانه را سازمانی ناکارآمد تلقی کرده و ناکارآمدی را دلیلی برای عدم مراجعه به کتابخانه عنوان کنند. علاوه بر این، موجودیت ضعیف و محیط اطلاع گریز از دیگر دلایلی است که ناکاربران به آن اشاره کردند. ناکاربران برای مراجعه به کتابخانه شروطی دارند؛ آن ها زمانی به کتابخانه خواهند آمد که گستره منابع و خدمات کتابخانه بهبود و توسعه یابد و همچنین ساختار استاندارد محیطی - امکاناتی بر کتابخانه حاکم شود. اصالت/ارزش : موضوع مورد مطالعه و استفاده از روش کیفی، بیانگر اصالت و ارزش این پژوهش است. شناسایی دلایل عدم مراجعه و شروط ناکاربران برای مراجعه به کتابخانه، کمک شایانی به سیاستگذاری و تدوین خط مشی های واقع بینانه می کند.

هدف: تطابق بین پیش فرض های موجود هنگام سیاست گذاری ها و برداشت های مخاطبان نهادهای ارائه دهنده خدمت می تواند اثربخشی سیاست ها و اقدامات را ارتقا بخشد. هدف از انجام این پژوهش، واکاوی تصویر کتابخانه های عمومی است. روش: تحقیق حاضر تحقیقی کیفی است. برای گردآوری داده ها از روش مصاحبه ساختاریافته استفاده شد. در مجموع، با 72 نفر مصاحبه صورت گرفت. نظریه زمینه ای اشتراوس و کوربین اساس کار این پژوهش بود و داده های حاصل از مصاحبه ها طی 3 مرحله کدگذاری شد. برای کدگذاری داده ها، نرم افزار مکس کیودا به کار گرفته شد. انتخاب مصاحبه شونده ها به گونه ای انجام شد که توازن جنسیتی، سنی و تحصیلی تا حد امکان رعایت شود. نمونه گیری تا زمان اشباع مفاهیم ادامه یافت. چهار معیار اعتبار یا مقبولیت، اطمینان-ثبات، قابلیت تأیید، و قابلیت انتقال یا تناسب برای ارزیابی روایی و دقت و استحکام داده ها مورد توجه قرار گرفت. یافته ها: حاصل کنکاش در مصاحبه ها، 163کد باز، 56 زیرطبقه، 23 طبقه و 9 طبقه محوری بود. از میان طبقات محوری، طبقات منبع نامتوازن دانش، محیط دل چسب، و مکان غیرقابل تحمل به عنوان طبقات مرکزی انتخاب شدند. بنا به توصیه گلیزر، از دو طبقه محیط دل چسب و مکان غیرقابل تحمل به طبقه مرکزی منبع نامتوازن دانش ارجاع داده شد و این طبقه به عنوان طبقه مرکزی اصلی معرفی شد. شواهد این پژوهش نشان داد که نگاه مردم نسبت به کتابخانه های گذشته منفی بوده است و بسیاری از مردم با توجه به همین نگاهی که نسبت به کتابخانه ها دارند، از مراجعه به کتابخانه های امروزی خودداری می کنند. از طرفی دیگر، افراد مصاحبه شونده برای مراجعه به کتابخانه ها شرط ها و پیشنهادهایی ارائه دادند که اگر به آن ها توجه شود، قطعاً میزان مراجعه آن ها به کتابخانه افزایش خواهد یافت. اصالت/ارزش: موضوع مورد مطالعه و اتخاد رویکرد کیفی برای تحقیق حاضر نشان دهنده ارزش و اصالت آن هست. تلاش برای فهم تفاوت بین نگاه ها در گذشته و حال و تمرکز بر واکاوی تصویر ذهنی افراد، این پژوهش را از سایر پژوهش ها متمایز کرده است. کلیدواژه ها: مطالعه کاربران، کتابخانه های عمومی، تصویر ذهنی، ایران