عبدالمجید بحرینی

در تبیین، نابرابری و طبقات اجتماعی دیدگاه های متفاوتی با رویکرد های  گوناگون وجود دارد. مارکس به عنوان جامعه شناس تضادگرا، بیشترین سهم را در ارائه مفهوم طبقه اجتماعی دارد. با توجه به اینکه در نهج البلاغه از این مقوله صحبت شده است در تحقیق  حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش بودیم که آیا مفهوم طبقه و طبقات در نهج البلاغه با آنچه مارکس مطرح کرده یکسان است یا تفاوت دارد؟ در پژوهش حاضر که با روش استنطاقی به صورت تحلیل محتوا صورت گرفته به این نتیجه دست یافتیم که مفهوم طبقه و طبقات اجتماعی در نهج البلاغه برخلاف آنچه مارکس قائل است، با معیار میزان دارا بودن ابزار تولید و ثروت معنا نمی شود؛ بلکه «طبقات اجتماعی» از نگاه نهج البلاغه اشاره دارد به منزلت، موقعیت و جایگاه اجتماعی افراد؛ چیزی که جامعه شناسان به آن «پایگاه اجتماعی» می گویند. میان مارکس و نهج البلاغه از حیث اصل وجود نابرابری و طبقات اجتماعی در جامعه اشتراک وجود دارد؛ اما از جهت علت پدیداری آن، دیدگاه ها متفاوت است.

قرآن کریم، عمل صالح را از مهم ترین عوامل سعادت انسان می داند و انسانی می تواند در انجام عمل صالح موفق باشد که رفتارش مبتنی بر تعالیم وحیانی بوده و از آسیب های مورد اشاره در این منابع ارزشمند پرهیز کند؛ بنابراین شناسایی مهم ترین آسیب های روش های تربیت رفتار محور امری ضروری به نظر می رسد. ازاین رو پژوهش حاضر با هدف دست یابی به پاسخ این پرسش که از منظر قرآن کریم روش های تربیت رفتار محور با چه آسیب های احتمالی مواجه است؟ به بررسی آیات و روایات پرداخته است و با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و گردآوری مطالب از منابع کتابخانه ای به این مهم دست یافته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که از منظر قرآن کریم و روایات، عامل نبودن آمر، خشونت در امرونهی، مطلق انگاری الگوهای غیر معصوم ، توقع پیروی کامل متربی از الگوها، افراط وتفریط در پردازش شخصیت الگوها، تشویق کمتر یا بیشتر از حد مجاز، تساوی قائل شدن بین نیکوکار و بدکار، استفاده از تنبیه به جای مدارا، تنبیه بیش از میزان خطا، تنبیه بدنی بی مورد، تنبیه بدون حل مشکل، از مهم ترین آسیب هایی است که می تواند امر تربیت و اصلاح رفتار متربی را مختل ساخته و اثرات جبران ناپذیری در پی داشته باشد.