فاطمه قیطرانی

مدلهای کسبوکار، قابلیتهای پویا و استراتژی، مولفههای به هم وابسته هستند. استقرار قابلیتهای پویای قوی در یک شرکت به کارآمدی آن در طرحریزی مدل تجاریاش کمک کرده و به واسطه این تاثیر، متقابلا مدل تجاری هم بر بهبود قابلیتهای پویای شرکت تاثیر گذاشته و مجالی برای تحقق استراتژیهای ویژه در محیط رقابتی مهیا میکند؛ اما نکته مهم در سطح نظری این است که این روابط شناخته شده است و نیاز است تا فعالیتهای تجربی نیز در این زمینه صورت پذیرد و مشخصات عملیاتی و عینیتری به این استدلالها اضافه شود تا درک بهتری درباره نوآوری، اجرا و تغییر مدل کسب و کاری که ابعاد مهم قابلیتهای پویا را توضیح میدهند، ایجاد شود. این مقاله مروری با تعریفهای گذرا و سپس شرح مفصل مدلهای تجاری و قابلیتهای پویا آغاز شده و در ادامه به تفکیک مدلهای تجاری از استراتژی پرداخته و سپس در چارچوب قابلیتهای پویا، در مورد آنها بحث میکند. آنگاه تعاملات ابتدایی بین مدلهای تجاری و قابلیتهای پویا در طی این مراحل بررسی میشود: (1) نقش قابلیتهای پویا برای نوآوری مدل کسب و کار و (2) اهمیت طرح سازمانی برای هر دو ساختار. بخش انتهایی مقاله به بحث و نتیجهگیری و پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده میپردازد.

هدف از این مقاله، توسعه یک مدل مفهومی برای توضیح و پیشبینی دستیابی به قابلیتهای پویا و مزیت رقابتی از طریق توجه به منابع انسانی سازمان است. این توسعه مفهومی با تکیه بر کاربرد "نظریه فازهای عمل" به عنوان چارچوب کلی توضیح این مساله که "چگونه سازمان و کارکنان به یکسری اهداف متعهد شده و به طور موفقیت آمیز آنها را دنبال میکنند، در پیوند با نظریه "خودمختاری" برای توضیح توسعه تعهدات افراد در سطح فردی که بتواند پیش نیاز تعقیب اهداف سازمان در سطح کلان سازمان را توجیه نماید، صورت پذیرفته است. مدل ارائه داده شده در دو سطح سازمانی با توجه به ابعاد ماموریت سازمان، برنامهریزی استراتژیک و قابلیتهای پویا در سطح سازمانی و در سطح فردی با توجه به درونیسازی اهداف فردی و برنامههای اجرایی، توسعه یافته است. انتظار می رود این مدل بتواند به ایجاد دانش در زمینه استراتژیهای رفتاری با توجه به ملاحظات انگیزشی در مدلهای مدیریت استراتژیک در سازمانها کمک نماید.