مرضیه میدانی

گلستان سعدی از جمله آثار کلاسیک فارسی است که هم در داخل و هم در خارج از ایران مورد اقبال مردم قرار گرفته است. شاید به این علت که سعدی «انسان» را در مرکزیت قرار می دهد و به همه جنبه های مربوط به او توجه خاص دارد. در گلستان سعدی می توان مفاهیم و مسائلی را یافت که شاخه های مختلف علوم انسانی از جمله فلسفه و روان شناسی متاثر از آن است. به گونه ای می توان گفت سعدی انسان گرایی است که لحظاتی که سوار بر مرکب خیال در وادی حقایق حرکت می کند، بخش ناهشیار وجود او الگوی جامعی از انسان را در اشعار و نوشته هایش ارائه داده است. روان شناسان انسان گرا نیز از هنر انسان شدن سخن به میان می آورند و معتقدند که هرگاه شخصی از مکانیسم های دفاعی، مسئولیت پذیری، سخت کوشی، شیوه های نوین آزمودن و نیازهای درونی خود آگاه باشد و آنها را بشناسد به سوی کمال انسانی راه می یابد. در این مقاله سعی شده است علاوه بر ایجاد ارتباط میان دو علم ادبیات و روان شناسی و قرابت زیاد بین اندیشه های سعدی با اندیشه های روان شناسان انسان گرا، به بررسی تطبیقی مفاهیم انسان گرایی در گلستان سعدی با الگوهای ارائه شده از سوی روان شناسان انسان گرا پرداخته شود. شیوه پژوهش کتابخانه ای و اسناد پژوهی است. یافته های این طرح بیشتر در حوزه شباهت های فکری سعدی و روان شناسان انسان گرا است. نتیجه این گونه پژوهش ها بازکاوی نو از متن و طرح همسانی های اندیشگی میان اندیشمندان است که می تواند زمینه ای خوب برای هم اندیشی فرهنگ ها و مکاتب فکری باشد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه انسجام خانوادگی، استقلال عاطفی و سازگاری با خود ناتوان سازی تحصیلی در دانش آموزان دختر و پسر مقطع سوم راهنمایی شهر اهواز بود. نمونه پژوهش شامل330 دانش آموز (173 دختر و157 پسر) بودند که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیرها از مقیاس خود ناتوان سازی تحصیلی، مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS)، مقیاس استقلال عاطفی و مقیاس همبستگی خانوادگی استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری استفاده گردید. نتایج در سطح ( p<0/001) نشان داد که بین انسجام خانوادگی (و مولفه های مختلف آن) با خود ناتوان سازی تحصیلی رابطه منفی معنی دار وجود دارد. بین استقلال عاطفی (و مولفه های مختلف آن) با خود ناتوان سازی تحصیلی رابطه مثبت معنی دار وجود دارد بین سازگاری (و مولفه های مختلف آن) با خود ناتوان سازی تحصیلی نیز رابطه مثبت معنی دار وجود دارد. همچنین تحلیل رگرسیون نشان داد که بین انسجام خانوادگی، سازگاری و استقلال عاطفی با خود ناتوان سازی تحصیلی رابطه چند گانه معنی دار وجود دارد.