فروزان رستمی

یکی از موثرترین راه های پرورش، هدایت و جذب مخاطبان، بیان موضوعات در قالب داستان است. قصص قرآن که همگی در خدمت اغراض دینی هستند از لحاظ فنون و عناصر ادبی نیز در عالی ترین سطح قرار دارند. گفتگو به عنوان یکی از مهم ترین عناصر داستان های قرآن در خدمت پیرنگ، اغراض، شخصیت ها و... است. یکی از انواع گفتگو، تک گویی(صحبت یک نفره) است که به حدیث نفس، تک گویی نمایشی و تک گویی درونی تقسیم می شود. در این مقاله سعی شده تا به تک گ ویی درونی به عنوان یکی از وجوه بازنمایی گفتمان در داستان های قرآن کریم پرداخته و ضمن توضیح چگونگی بکارگیری این روش، نحوه ی شکل گیری انواع آن نیز تحلیل شود. همچنین غرض خداوند از به کارگیری این روش نشان داده و ابعاد هنری و تربیتی کاربست این تکنیک آشکار شود. نتیجه تحلیل نمونه های تک گویی های درونی در داستان های قرآن نشان می دهد مفاهیم بلندی از فضایل و رذائل در قالب جملاتی اندک گنجانده شده و این شیوه بیانی به زیباترین شکل ممکن، به تشریح الگوهایی زیستی بشری در قالب شخصیت های حقیقی می پردازد.

پژوهش حاضر با هدف دستیابی به میزان توجه به انواع سرمایه های اجتماعی، فرهنگی، انسانی و اقتصادی در کتاب جامعه شناسی پایه یازدهم علوم انسانی و با بکارگیری روش تحلیل محتوا، انجام شده است. جامعه پژوهش، تمامی فصول کتاب جامعه شناسی (2) رشته ادبیات و علوم انسانی متوسطه دوم در سال تحصیلی 1401-1400 بوده و هر یک از جملات و تصاویر کتاب به عنوان یک واحد مفهومی مورد تحلیل محتوا قرار گرفته است. ابزار گردآوری داده ها، چک لیست تحلیل محتوای کتاب جامعه شناسی (2) و محقق ساخته می باشد که روایی صوری و محتوایی آن توسط افراد متخصص تأیید گردیده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از آمار توصیفی استفاده گردید. تحلیل یافته ها نشان داد که حدود 48 درصد مطالب کتاب، مربوط به مفهوم سرمایه و انواع آن بوده است. همچنین نتایج نهایی حاکی از این بوده که در بین ابعاد چهارگانه سرمایه در کتاب جامعه شناسی پایه یازدهم بیشترین توجه به ترتیب مربوط به سرمایه فرهنگی با 47/2 درصد، سرمایه اجتماعی با 26/6 درصد، سرمایه اقتصادی با 14/6 درصد و در نهایت سرمایه انسانی با 11/6 درصد بوده است.