مریم جانبخشی

ساخت اطّلاع، نحوه توزیع اطّلاع کهنه (مفروض) و نو در جملات است که نقش مهمّی در صورت بندی جملات دارد. در پژوهش حاضر، تأثیر وضعیّت اطّلاعی، نقش دستوری و مقوله نحوی سازه ها در پیشایندسازی آن ها بررسی شده است. برای تحقّق این هدف، پیکره ای شامل (226) جمله ساده (بی نشان و نشان دار) از گزارش فوتبال بررسی شد تا وضعیّت اطّلاعی، نقش دستوری و مقوله نحوی سازه های پیشایندشده مشخّص شود. طبقه بندی پرینس (1992)، وارد و بیرنر (2004) و همچنین بیرنر (2013) برای طبقه بندی مصادیق سازه ها، از مصادیق کلامی به مثابه چارچوب نظری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که ازنظر وضعیّت اطّلاعی، بیشتر سازه های پیشایندشده در انواع جملات ساده فارسی به لحاظ کلامی کهنه هستند، هرچند که ازمنظر شنونده نو طبقه بندی می شوند. در نوشتار پیش رو هیچ مورد سازه پیشایندشده یافت نشد که ازدیدگاه شنونده کهنه باشد. ازنظر نقش دستوری، در همه انواع جملات نشان دار، سازه های بیان گر مفعول غیر مستقیم بیشتر از دیگر نقش های دستوری پیشایند شده هستند. ازنظر مقوله نحوی سازه های پیشایندشده به طور عمده گروه اسمی هستند.