مسعود داورپناه

زنان و مردان متناسب با نقش و مسئولیتشان از فضاهای شهری به شیوه های گوناگون استفاده می کنند. در این میان، زنان همواره به طور مستقیم با خانواده و جامعه در ارتباط بوده اند و می باید در کانون فرایند برنامه ریزی و ساخت فضاهای شهری قرار گیرند. اما تاکنون روند غالب در تدوین برنامه ریزی های شهری از حاکمیت نگرش مردانه و درک نیاز های آنها از شهر حکایت می کند. شهر دوستدار زن اشاره به شهری مطلوب و مناسب دارد که در ابعاد وسیع و همه جانبه مسائل و نیازهای زنان را شناسایی و در راستای حل مشکلات و کاستی های موجود برنامه ریزی داشته باشد. در این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و با تحلیل منابع اسنادی و کتابخانه ای صورت گرفت، نتایج مطالعات و تحلیل ها به این نکته اشاره داشت که مفهوم و مقوله شهر دوستدار زن نه در بعد نظری و نه در بعد عملی به صورت کامل درک نشده و در راستای تحقق آن برنامه ریزی دقیق و مشخصی صورت نگرفته است.

فضای شهری کاربران متفاوتی را در خود جای می دهد. این کاربر از لحاظ سن، توان و خصوصیات با یکدیگر متفاوت بوده و هر کدام نیازهای خاص خود را می طلبند. دسته ای از آن ها افراد با ناتوانایی های جسمی می باشند. اساساً شهرها، بناها و خدمات شهری بدون توجه به وضع معلولین طراحی شده و این بخش از فعالان کشور، به سبب "معلول بودن شهر"، از فعالیت، کار، زندگی و استراحت متناسب با نیازهای خود بی بهره اند. در شهرها ناتوانان جسمی- حرکتی از همان بدو خروج از منزل با مشکلات و موانع متعددی روبرو می شوند و از داشتن حقوق مساوی با سایر شهروندان بی بهره اند. هدف این تحقیق بررسی و تحلیل مبانی علمی شهر دوستدار معلول است که می تواند سرآغازی باشد برای توجه هر بیشتر به این موضوع مهم در طراحی و برنامه ریزی شهری کشورمان. روش تحقیق؛ توصیفی و تحلیلی می باشد که با تکنیک کتابخانه ای مطالب گرداوری شده است. در پایان باید اشاره شود که هنوز به شکل کامل و جامعی مدیریت شهری کشورمان برنامه ریزی و طراحی شهر دوستدار معلول را نتوانسته پیاده کند و در نتیجه نیاز این قشر از جامعه در فضاهای شهری مغفول مانده است. واژگان کلیدی: معلول، فضای شهری، شهر، شهر دوستدار معلول.

شهر دوستدار سالمند به عنوان رویکردی جدید در شهرسازی از سوی سازمان بهداشت جهانی معرفی شده است. بر اساس رویکرد این سازمان، شهرهای دوستدار سالمند شامل آن دسته از فضاهای شهری می شوند که توزیع خدمات عمومی در آن ها به گونه ای است که حداکثر تناسب با نیازها و محدودیت های افراد سالمند را دارد. علاوه بر این، در چنین شهرهایی توجه به نیازهای افراد سالخورده به مثابه ضرورتی در شاخص های فرهنگی و تعاملات بین فردی، مدنظر قرار می گیرد. در این تحقیق با روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع علمی موجود درصدد بررسی و تحلیل مفهوم شهر دوستدار سالمند شدیم. با توجه به تحلیل مطالب موجود در این تحقیق به نظر می رسد که در راستای تحقق شهر دوستدار سالمند در ایران تلاش هایی صورت گرفته ولی هنوز تا ساخت و ایجاد کامل فضاهای شهریِ متناسب با سالمندان، فاصله ای وجود دارد که باید هر چه سریع تر این شکاف پر گردد. واژگان کلیدی: شهر، سالمند، فضای شهر.