اشرف سادات موسوی لر

تقابل های دوتایی از اصول حاکم بر جهان مادی است و انسان نیز خود موجودی ترکیبی از جسم و روح است. به یقین این معناها نمی تواند باز نمودی در هنر بشری از جمله نقوش تصویری نداشته باشند. هنر گاه این معناها را همان گونه که هستند، بازتاب داده و گاه آنها را در قالب نمادها و نشانه هایی به تصویر می کشند. تقابل ها در آثار هنری تصویری همیشه به معنای تضاد نیست و در برخی از آثار، تکمیل کننده یکدیگر می شوند و در کنار یکدیگر معنا می یابند. برای مطالعه معنای تقابل ها در نقوش تصویری انتخاب نمونه ای شاخص هنری ضرورت داشت؛ لذا این اثر به عنوان پر تقابل ترین اثر هنری معاصر اشر، برای این امر انتخاب گردید. عنوان، فرم و محتوای آن دارای تقابل های بسیاری بوده و این اثر از نظر شکل، بیان، ساختار، رنگ، تصاویر و نقوش در حد اعجازآوری مشحون ارزش های معنایی و متباین بصری است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تطبیقی و با تکیه بر داده های منابع کتابخانه ای انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد، عدد تقابل های دوتایی در تابلوی روز و شب به 7 نمونه می رسد و در تعمیم آنها به کارکردهای هنری به ویژه از منظر معانی، شامل تقابل های دوتایی فرمی و کنشی (محتوایی و روایی) بوده و قابل انطباق با نظریه دریدا ست. اهداف پژوهش بررسی تعامل معنایی تقابل ها در نقوش تصویری تابلوی روز و شب موریس اشر. بررسی کارکردهای معنایی تقابل دوتایی.   سؤالات پژوهش میزان انطباق پذیری نظریه تقابل های دوتایی دریدا بر آثار هنر تصویری چقدر است؟ کارکردهای معنایی تقابل های دوتایی چگونه است؟

نقاشی «حکایت یوسف و زلیخا» از زیباترین و عرفانی ترین نقاشی های ایرانی، اثر کمال الدین بهزاد است که در دنیای پست مدرن بسیار مورد خوانش و ارزیابی قرار گرفته است. انجام پژوهش ها و جستار های بسیار پیرامون این نقاشی، هنرمندان را نیز بر آن داشته تا دست به اقتباس های هنری از آن بزنند. چنان که سه هنرمند معاصر ایرانی و اروپایی، حبیب الله صادقی، عبدالحمید قدیریان و کلودیا پالماروسی، نقاشی هایی را با اقتباس از آن خلق کرده اند. این چهار متن تصویری هر یک گفتمانی را بازتولید می کنند. از این رو میان نقاشی بهزاد و اقتباس های آن پیوندهای متنی و گفتمانی ایجاد شده است. هدف از این پژوهش بازخوانی روابط بیناگفتمانی میان چهار متن نامبرده با خوانشی فرامتنی و گفتمانی با توجه به جایگاه اقتباس در نگرش پست مدرن است و به این پرسش ها پاسخ می دهد: هر یک از این متن ها چه گفتمانی را بازتولید می کنند؟ چه رابطه ای میان گفتمان های آنها وجود دارد؟ همچنین هر یک از این روابط بیناگفتمانی چه تأثیری بر بازیابی هویت فرهنگی هنری ایرانی دارد؟ این پژوهش از نوع بنیادی و روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی و رویکرد بیناگفتمانی است. خوانش فرامتنی و گفتمانی چهار متن تصویری نوشتار پیش رو نشان داد که این متن ها سه گفتمان عرفانی اسلامی گذشته، ایرانی اسلامی معاصر و فرهنگی اروپایی معاصر را بازتولید می کنند. همچنین پیشینه و بافت فرهنگی و سنت هنری نقش مهمی در نوع رابطه میان این گفتمان ها و چگونگی بازیابی هویت فرهنگی هنری ایرانی در دوره پست مدرن داشته است.