فرانسوا دوبلوا

این نوشته ترجمه ای است از مدخل «زندیق» در تحریر دوم دائرهالمعارف اسلام و مروری است کلی بر اشتقاق و سابقه و معنای لفظ زندیق (که نویسنده به اصل آرمانی/ آرامی آن معتقد است)، تاریخ اجمالی مانویت و فرقه های آن در ادوار پس از اسلام، ارزش روایات مسلمانان درباره مانویت و شااره به بعضی زندیقان معروف.

طی دو تا سه دهه گذشته، مکتبی نو از مطالعات اسلامی در غرب ظهور یافته است که طرفداران آن غالباً خود را "تجدیدنظر طلبان" می خوانند. ایده ی محوری این جریان، مورد تردید قرار دادن اعتبار گزارش های نقل شده توسط مسلمانان در رابطه با زمان و مکان منشأ اسلام است و این که آن را  به مکانی شمالی ترو زمانی متأخر، نسبت دهند. در سال های اخیر به شکل فزاینده ای محور گرایش تجدید نظرطلبان به سوی مورد تردید قرار دادن اعتبار متنی قرآن و بازسازی یک نسخه ی فرضیِ  قدیمی تر از کتاب مقدس مسلمانان جهت یافته است. نویسنده در نوشتار حاضر این گونه مسائل را مورد بررسی قرار داده است.