آمنه نجف زاده

تاریخ، علم مطالعه و بررسی عملکرد پیشینیان است، اما در گذشته محدود و محصور نیست. هدف اصلی این علم، یافتن راهکارهایی برای ترسیم افق های آینده زندگی انسان هاست. رویدادهای تاریخی مانند ابزار و مصالحی می باشند که شناخت و نقد و بررسی آنها علاوه بر حفظ و تداوم میراث گذشتگان، باعث تحکیم هویت فردی، اجتماعی و ملی خواهد شد. به نظر می رسد بسیاری از معضلات کنونی جوامع، ریشه در گذشته دارد و کنکاش و جستجو و استخراج راهکارهای مفید دولتمردان گذشته، می تواند راهنمای عمل در جهان امروز باشد. نوشته حاضر، بخشی از تجارب زیسته آموزش درس تاریخ در مدارس می باشد و با توجه به محتوای کتاب های درسی، فعالیت های آموزشی و روش هایی که در تعمیق فرایند یاددهی و یادگیری نتایج مثبت داشته اند، جمع آوری شده و با دقت و نکته سنجی در کلاس ها و پایه های مختلف درسی، اجرا و به صورت گزارشات روزانه یادداشت گردیده که بخشی از آن به شکل مقاله ارائه شده است.

هدف این مقاله مشخص کردن جایگاه علوم انسانی و چگونگی رشد و اعتلای آن در حکومت آل بویه می باشد. آل بویه دوره بارزی را در تاریخ ایران رقم زدند. طبقه بندی علوم و حاکمیت جریانات عقل گرا بر جامعه، شرایط مناسبی را برای شکوفایی علمی-فرهنگی پدید آورد و نوآوری ها و خلاقیت ها با بهره گیری از قابلیت ها و ظرفیت های موجود، گسترش یافت. آل بویه برای اعتلا و شکوفایی علوم انسانی نیازی به تقلید یا اقتباس نداشتند و کافی بود در کنار بهره گیری از عناصر و اجزاء متون فلسفی و ترجمه ای موجود، به گنجینه های اخلاقی-حکمتی ایران باستان و پشتوانه های خود مراجعه نمایند. دستیابی به این خودآگاهی، موجب مطالعه و بازبینی و نقد آثار موجود، تطبیق آن با دغدغه ها و نیازهای جامعه و بومی سازی آنها گردید. در نتیجه حمایت حکومت و آزاداندیشی حاکم بر جامعه، متونی ترکیبی و کاربردی پدید آمد که به کار بستن اصول آن در کنار توصیه های اسلام، زمینه ساز اعتلای بینش و بصیرت مردم و سلامت فکری اجتماع گردید. روش این پژوهش، گردآوری داده ها به صورت مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از منابع می باشد و شیوه ارائه مطالب به صورت توصیفی-تحلیلی است.