صابر خسروی

رشد جدی فناوری ها و ورود نسل Z به دایره مصرف کنندگان فناوری و در کنار آن تحولات کلانی همچون پاندمی کرونا، بسیاری از صنایع را دچار تغییرات اساسی کرده است. صنعت بانکداری نیز از این تغییرات مصون نبوده و بانکداری نه در معنای سنتی آن، یعنی رفتن به نهادی با شعب متعدد و حضور فیزیکی در آن ها، که در حال تبدیل به بانکداری تماما دیجیتال و بدون شعبه، تحت عنوان نئوبانک، است. به دیگر بیان، در لایه کلان، تغییرات جمعیتی در نظام مصرف و پس از آن کرونا، باعث ایجاد تقاضایی جدی برای خدمات نئوبانک ها شد و در نهایت نئوبانک ها را از لایه کنام به سطح رژیم اجتماعی-فنی رساند؛ به طوریکه از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱، ۹ نئوبانک ایرانی میزبان بیش از ۱۰ میلیون کاربر بوده اند و بخش مهمی از ریشه این گذار و شیوع فناوری جدید در لایه ادراک مصرف کننده قابل تحلیل است. لذا فهم این پدیده از منظر مصرف کننده برای تحلیل گذار بانکداری ضروری به نظر می رسد. این پژوهش با بررسی تجربه زیسته افراد در استفاده از نئوبانک ها قصد دارد تا به تعریف مناسبی از شیوه بانکداری جدید در بافت زندگی روزمره جامعه ایرانی با تمرکز بر نسل Z و Y دست یابد. لذا با استفاده از روش پدیدارشناسی موستاکاس، پس از انجام مصاحبه های عمیق با ۱۵ نمونه هدفمند، توصیف های ساختاری و بافتاری استخراج شد و در نهایت در قالب ۵ مضمون اصلی در تجربه الگوی مصرف این دو نسل شامل ۱. تجربه کاملا دیجیتال، ۲. تجربه کاربری مینیمال، ۳. تجربه مفید، ۴. تجربه امنیت و اعتماد و ۵. تجربه مصرف پرستیژی به عنوان پیشران های گذار مفصل بندی شد.

با پیدایش جامعه مدرن و افزایش گستره آن در مرزهای جهانی و به تبع آن در جامعه ایرانی، مصرف به عنوان دال مرکزی آن در کانون توجه فعالین صنعت قرار گرفته است. در این میان فرآیند پرداخت به عنوان قلب تجارت جهانی باعث شده است تا امروزه فن آوری ها و کسب وکارهای فراوانی پیرامون این مفهوم شکل گرفته و تلاش ها جهت تسهیل این فرآیند برای مصرف کنندگان روز به روز بیشتر شود. مصرف کنندگان ایرانی نیز پس از تجربه پذیرش فن آوری های مرتبط با پرداخت الکترونیک، اشتیاق فراوانی جهت بهره برداری از فن آوری های پرداخت همراه از خود نشان داده اند. افزایش رو به رشد ضرایبی همچون نفوذ موبایل و موبایل هوشمند و همچنین، اینترنت همراه باعث شده است تا اقبال مصرف کننده ایرانی به استفاده از این فن آوری ها بیش از پیش شود؛ بنابراین در این پژوهش، با استفاده از رویکرد کیفی و دانش ضمنی خبرگان ایرانی صنعت پرداخت همراه و همچنین مداقه بر وضعیت جهانی این صنعت، فرصت های کارآفرینانه این خدمات شناسایی شده و در انتها در چارچوبی کاربردی جهت بهره برداری فعالین این صنعت دسته بندی شده است. 

امروزه با گسترش رایانه در خانواده های ایرانی، روز به روز به کاربران اینترنت افزوده شده و به تبع آن، وبگردی به عنوان یک پدید ه ی نوظهور در زندگی روزمر ه ی ایرانی پدیدار گشته است . به عبارت دیگر، وب به مثابه یک نیروی اجتماعی عظیم، اعمال قدرت کرده و به بخشی جدای ی ناپذیر از زندگی روزمر ه ی بسیاری از ایرانیان بدل شده است. گستره ی اعمال نفوذ وبگردی در قال ب های نوین کسب و کار و ورود به بازار مصرف مجازی، اهمیت شناخت این حوز ه ها را بیش از پیش کرده اس ت . لذا پژوهش در دست، با بررسی تجرب ه ی زیسته ی افراد از پدید ه ی وبگردی قصد دارد به تعریف مناسبی برای آن در بافت زندگی روزمره ی جامعه ی ایرانی دست یاب د . بدین منظور با استفاده از روش پدیدارشناسی موستاکاس، پس از انجام مصاحب ه های عمیق با 14 نمونه ی هدفمند، توصی ف های ساختاری و بافتاری استخراج شد و در نهایت توصیف ترکیبی نهایی برای بازنمایی تجرب ه ی زیسته ی مشترک افراد از پدیده ی وبگردی ایرانی در متن زندگی روزمره شان بدست آمد.