ثریا حکیمی

تاکید روان شناسی مثبت گرا بر سلامت و بهزیستی، به ایجاد مداخله های آموزشی جدید با هدف ارتقاء بهزیستی در مدارس انجامیده است که باعث بهبود یادگیری و همچنین افزایش سطح بهزیستی دانش آموزان می شود. هدف عمده این مطالعه به کارگیری مدل مداخله روان درمانی مثبت گرا برای نیل به این اهداف است. پژوهش حاضر به صورت شبه آزمایشی و با طرح پیش آزمون–پس آزمون با گروه کنترل اجرا شد. از مدارس راهنمایی تهران به صورت تصادفی یک مدرسه به عنوان گروه آزمایشی (43 نفر) و مدرسه دیگر به عنوان گروه کنترل (41 نفر) در نظر گرفته شد. مداخله روان درمانی مثبت گرا در گروه آزمایشی اجرا شد. شرکت کنندگان، قبل و بعد از اجرای مداخله 14 جلسه ای، آزمون های افسردگی و بهزیستی را تکمیل کرده و نمرات درس های ریاضیات و علوم تجربی، ثبت شد. از آزمون تحلیل اندازه گیری مکرر چند متغیری برای تحلیل داده ها استفاده شد. داده ها به صورت یک ماهه پیگیری شدند. یافته ها نشان داد که روان درمانی مثبت گرا در گروه آزمایشی، اثر معناداری بر روی کاهش میزان افسردگی داشته است (مجذور اتای تفکیکی = 35/0). همچنین گروه آزمایشی به میزان بالاتری از بهزیستی [معنا (مجذور اتای تفکیکی=28/0)، روابط (مجذور اتای تفکیکی= 27/0) و دستاورد (مجذور اتای تفکیکی= 17/0)] نسبت به گروه کنترل دست یافت. به علاوه، سطح پیشرفت تحصیلی ریاضیات (مجذور اتای تفکیکی = 05/0) و علوم تجربی (مجذور اتای تفکیکی= 12/0) نیز در گروه آزمایشی افزایش پیدا کرد. روان درمانی مثبت گرا به دلیل توجه ویژه ای که بر افزایش جنبه های مثبت گرا افراد دارد، می تواند موجب پیشگیری و کاهش علائم افسردگی و نیز افزایش شکوفایی دانش آموزان شود.

روان شناسی مثبت، عبارت از مطالعه علمی شکوفایی انسان و یک رویکرد عملی برای بهینه سازی زندگی افراد است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر اجرای مداخله آموزش مثبت بر شکوفایی، توانمندی های شخصیتی و خوش بینی دانش آموزان پایه نهم بود. شرکت کنندگان، 46 دانش آموز دختر پایه نهم بودند. برای انتخاب آن ها، از مدارس متوسطه اول دولتی منطقه 9 شهر تهران دو مدرسه به صورت تصادفی انتخاب شدند که یک مدرسه به عنوان گروه آزمایش (22=n) و مدرسه دیگر به عنوان گروه کنترل (24= n) در نظر گرفته شد. شرکت کنندگان هر دو گروه، مقیاس های بهزیستی، توانمندی های شخصیتی و خوش بینی را تکمیل کردند. سپس برنامه آموزش مثبت مبتنی بر رویکرد روان شناسی مثبت، در گروه آزمایش اجرا شد. سپس داده ها با مدل تحلیل واریانس چندمتغیری تجزیه وتحلیل شد. یافته ها نشان داد که در گروه تحت آموزش با برنامه آموزش مثبت، سطح بهزیستی به طرز معناداری بالاتر از گروه کنترل است. به علاوه، دانش آموزان گروه آزمایش در میزان توانمندی های شخصیتی به نحو قابل توجهی ارتقا پیدا کردند. از این میان، طبقه مربوط به تعالی دارای بیشترین اندازه اثر و طبقه مربوط به پرهیزگاری، دارای کمترین اندازه اثر بودند. بااین حال، این مداخله بر متغیر خوش بینی اثر معناداری نداشت. برنامه آموزش مثبت به طرز چشمگیری قادر به افزایش سطح بهزیستی و توانمندی های شخصیتی دانش آموزان است. به علاوه، یافته های این پژوهش درباره آموزش مثبت، نشان داد که یادگیری مهارت های روان شناسی مثبت به دانش آموزان و گنجاندن آن ها در چارچوب برنامه های موجود در مدرسه، نویدبخش پیامدهای مثبت فراوانی در زمینه سلامت روان و عملکرد تحصیلی آتیه سازان این کشور خواهد بود.