حمزه حجت حاتم پوری

انسان غایت فی نفسه است. این دومین صورت بندی کانت از امر مطلق است که در مرحله عمل، برای کانت بیشترین کارکرد را دارد. مراد از غایت فی نفسه بودن و ابزار نشدن چیست؟ چگونه می توان از فرمول غایت فی نفسه در عمل استفاده کرد؟ این صورت بندی که غایت مدار می نماید چه نسبتی با اخلاق های نتیجه گرا و فایده گرا دارد؟ این ها سه پرسش اساسی است که در این نوشته آن ها را پی می گیریم، هرچند موضوع اصلی بحث ما پرسش سوم است. ابتدا، صورت بندی دوم از امر مطلق را قدری توضیح می دهیم. سپس به اختصار، درخصوص نحوه کاربرد فرمول غایت فی نفسه سخن می گوییم که چه احکام سلبی و ایجابی ای از دل آن بیرون می آید. در مرحله آخر به تفسیری از دیوید کامیسکی1 اشاره می کنیم که می گوید از دل صورت بندی دوم، می توان اخلاق هنجاری نتیجه گرایانه استخراج کرد. با دقت و تفصیل، این تفسیر؛ یعنی نتیجه گرایی کانت را ارزیابی و نقد می کنیم.