روح الله پوردیان

زمینه و هدف: فضای مجازی به افراد با علایق مشترک امکان می دهد یکدیگر را بیابند، تعامل و همنشینی داشته و رفتارهای هرچند ناهنجار و پر خطر را یاد بگیرند و تقویت کنند. این فضا محدودیت های زمانی، مکانی و نظارت -های اجتماعی حاکم بر رفتارها و همنشینی های افراد را برداشته و چندان مشخص نیست این تعاملات مجازی تا چه اندازه بر رفتارهای پر خطر جوانان مؤثر است. این مطالعه با هدف بررسی رابطه همنشینی در فضای مجازی با رفتارهای پرخطر در فضای مجازی و واقعی انجام شده است.  روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی می باشد و مطالعه با رویکردی کمی و روش پیمایش انجام شده است. نمونه آماری 400 نفر از دانشجویان دانشگاه شیراز بوده اند که با روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب و پرسشنامه را تکمیل کرده اند. از روایی پژوهش با شیوه اعتبار صوری و از پایایی مقیاس ها با آزمون آلفای کرونباخ اطمینان حاصل شده است. یافته ها: یافته های استنباطی نشان داد، بین استفاده از موبایل، اینترنت و در نهایت همنشینی در فضای مجازی با رفتارهای پرخطر در فضای مجازی و واقعی همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین، تحلیل رگرسیونی چند متغیره نشان داد متغیر همنشینی در فضای مجازی 37 درصد از واریانس رفتارهای پرخطر در فضای مجازی و واقعی را تبیین می کند. نتیجه گیری: فضای مجازی نه تنها عرصه ای برای یادگیری رفتارهای پرخطر بلکه محیطی برای ظهور و بروز آنهاست؛ تأثیر همنشینی های مجازی بر رفتارهای پرخطر(مجازی و واقعی)، بیشتر از همنشینی ها در فضای واقعی است. یافته های این پژوهش از یک سو ضرورت بازنگری در نظریه همنشینی افتراقی را با توجه به فضای نوظهور مجازی خاطرنشان می کند و از سوی دیگر ضرورت توجه و نظارت بیشتر خانواده ها و مسئولان انتظامی در پیشگیری از آسیب ها و مخاطرات فضای مجازی را گوشزد می کند.

جامعه شناسان و روان شناسان هویت را پدیده ای منعطف و تغییرپذیر می داند که روابط اجتماعی و تعامل با دیگران آن را شکل می دهد و بازسازی می کند. هدف پژوهش مطالعه چگونگی تجربه هویت های مختلف از سوی افراد در هر برهه از زندگی در جریان مصرف مواد مخدر است؛ اینکه آن ها از یک سو با چه هویتی های درگیر با این پدیده می شوند و از سوی دیگر با جذب در خُرده فرهنگ مصرف مواد مخدر چگونه هویت خود را مدیریت و بازسازی می کنند؟ برای این هدف با استفاده از روش تاریخ زندگی و نمونه گیری نظری، داستان زندگی دو زن و دو مرد برحسب روش تحلیل کلاندینین و کانلی و با تکیه بر چشم انداز نظری کنش متقابل نمادین تحلیل شده است. یافته ها به استخراج الگوی چهارمرحله ای شامل طرد فرد از اجتماع، ادغام مجدد در اجتماع، مدیریت داغ ننگ و بازتعریف هویتی ختم شده است که در هر یک از این مراحل، هویت افراد مصرف کننده مواد مخدر تغییر و تحول یافته است. نتایج این پژوهش از یک سو نشان داد که چگونه هویتی مطرود می تواند افراد را اسیر مواد مخدر گرداند و معتادان برای مشکلات هویتی خود با عضویت در خُرده فرهنگ مصرف مواد مخدر ابراز وجود و هویت کسب کنند و از سوی دیگر در هر برهه از زندگی (گرایش به مصرف مواد مخدر، پیوند در خُرده فرهنگ، مدیریت ننگ و در حین درمان) هویت افراد مصرف کننده مواد مخدر چگونه می تواند بازسازی و دستخوش تغییر گردد.