محمدرامین باستان

خلاقیت و نوآوری لازمه استمرار زندگی انسان در مواجهه با چالش ها است. خلاقیت که به عنوان استفاده از توانایی ذهنی برای ایجاد ایده های جدید تعریف می شود، قابل آموزش و ترویج است. پژوهش حاضر در پی آن بود تا تاثیر آموزش خلاقیت بر عوامل شناختی مرتبط با آن که شامل توانایی مشاهده، توانایی تفکر، توانایی تحلیل داده، انسجام فکری، استفاده از دانش قبلی و توانایی استفاده از اطلاعات درون متنی عوامل شش گانه است را در دانش آموزان پایه نهم، دهم و یازدهم مورد بررسی قرار دهد. در این پژوهش تعداد 73 دانش آموز (33 دختر و 40 پسر) در یک دوره مدرسه فصلی خلاقیت و ایده پردازی شرکت کردند. طرح این پژوهش به صورت <em>یک گروه پیش آزمون-پس آزمون</em> بود. برای ارزیابی پیشرفت دانش آموزان از دو فعالیت پروژه محور استفاده شد. در طراحی این دو پروژه از تمامی عوامل شش گانه استفاده شد و دانش آموزان به این فعالیت ها قبل و بعد از شرکت در کارگاه های خلاقیت به صورت انفرادی و گروهی پاسخ دادند. پاسخ های دانش آموزان توسط دو ارزیاب و به وسیله یک مقیاس شش گانه بررسی شد. به منظور اطمینان از پایایی نمره گذاران، پایایی بین دو نمره گذار که بیانگر دقت پایایی نمره گذاری بود، محاسبه شد. یافته های به دست آمده در بخش انفرادی نشان داد که آموزش های ارائه شده در بحث خلاقیت تاثیر معناداری بر عوامل شش گانه در دانش آموزان داشته است. همچنین این تاثیر معنادار در فعالیت های گروهی نیز دیده شد. بعلاوه، یافته های این پژوهش نشان دهنده وجود تفاوت معنادار در عملکرد انفرادی دانش آموزان دختر و پسر در انجام فعالیت های پروژه -محور بود. با این وجود، هیچ تفاوت معناداری بین دانش آموزان گروه دختر و گروه پسر وقتی فعالیت های پروژه-محور را به صورت گروهی به انجام می رساندند دیده نشد. از نتایج به دست آمده از این پژوهش می توان به موثر بودن آموزش خلاقیت در بهبود توانایی خلاقیت دانش آموزان رسید.

معلمان در جامعه، نقش مهمی در تحقق ارزش آفرینی از طریق انتقال مفاهیم و کمک به فراگیران در شکل دهی مطالب دریافت شده دارند. امروزه دیگر نقش معلمان تنها انتقال مطالب نیست؛ چرا که ایشان فراتر از آن می بایست در راستای اهداف جامعه قدم بردارند و به آموزش مطالب بپردازند. از آنجا که انجام این نقش با درگیر شدن معلمان با مسائل اجتماعی حاصل می شود (جانسون، 2009)، تربیت دانشجو-معلمان باید به شیوه ای باشد که موضوعات مربوط به اجتماع در ایشان نهادینه شود، تا در آموزش های خود این موارد را در نظر داشته باشند. اهمیت موضوع از آن جهت است که مراحل مختلف تربیت دانشجو-معلمان که شامل «معلمان به عنوان فراگیران» و «آموزش به عنوان میانجی گفتاری» می بایست با استناد به تعریف جدید آموزش در برنامه های آموزشی دانشجو-معلمان قرارگیرد. از این رو در این نوشته در پی آن هستیم که به ارائه طرح تربیت دانشجو-معلمان بپردازیم که با بهره گیری از اصول و مراحل ریچاردز (1998) و جانسون(2009) تهیه و تدوین شده است. در این طرح، مسائل مختلفی در مورد دوره های آموزشی دانشجو-معلمان و معلمان مطرح شده است که به بحث و بررسی هر کدام می پردازیم و سپس بر اساس آن طرح و مدل نهایی دوره های آموزش معلم در راستای اصول تئوری اجتماعی- فرهنگی ارائه می شود.