سهیلا عیدانی

ابن رومی (221-283 ه )، از سخن سرایان سترگ دوره دوم عباسی و از مفاخر عالم تشیع است که زیبایی و ظرافت چکامه های بلندش، رونق بخش بلاغت ادب عربی است. جلوه های فراوان تأثیرگذاری فرهنگ و ادب ایرانی بر شعر این شاعر سایه افکنده، به طوری که در برخی از سروده های خود، از مظاهر مختلف فرهنگ و تمدن ایرانی تأثیر پذیرفته است. نوشتار حاضر، پژوهشی توصیفی - تحلیلی، با هدف شناسایی زوایای گوناگون فرهنگ و ادب ایرانی در اشعار ابن رومی است که به شیوه ای نظام مند، بررسی جشن ها، آداب و رسوم ایرانی، الفاظ و واژه های فارسی، امثال و حکم، ذکر اسامی شهرها و اماکن ایرانی و ... را در دیوان این شاعر به نقد کشیده است. محورهای اساسی این پژوهش که در قلمرو ادبیات تطبیقی و مکتب فرانسه نگاشته شده، عبارتند از: دورنمایی از زندگی علمی و ادبی ابن رومی و نقد، تحلیل و تبیین برخی مضامین و جلوه های فرهنگ و ادب ایرانی در اشعار وی. یافته اساسی پژوهش در این است که ابن رومی، با بینش و آگاهی وسیع از فرهنگ و ادب ایرانی، از مظاهر مختلف آن تأثیر پذیرفته است. در این مقاله، ضمن اثبات تأثیرپذیری ابن رومی از فرهنگ و ادب ایرانی، این نتیجه به دست آمده است که علاقه قلبی وی به سرزمین ایران، او را از توجه به مبادی اسلامی بازنداشته و معرفی فرهنگ سرزمین مادری خویش، ایران، به دیگر ادیبان و مخاطبان عرب، از جمله دغدغه های فکری این شاعر شیعی بوده است.

یتناول هذا البحث موضوعاً تاریخیاً یتحدث عن وجود ألفاظ أعجمیه فی اللغه العربیه وسبل دخولها فی العصور المختلفه قبل الإسلام وبعده؛ ویقدّم لنا دلیلاً علی العلاقات المتبادله بین اللّغه العربیه واللّغات الأخری منذ قدیم الزمان إلی یومنا هذا، وذلک إثر إتصال العرب فی قدیم الأیام بالأمم المجاوره التی کانت تتبادل معهم المنافع والإمکانیات والخبرات. فجعلهم یقتبسون من لغات هؤلاء القوم کثیراً من الألفاظ وجلّ ما اقتبسوه من الفارسیه، ویلیها الیونانیه والهندیه واللاتینیه وسائر الأمم السامیه وغیر السامیه. فسمّوا هذه الألفاظ بالمعرّبات وهی التی صاغوها من أبنیه کلامهم والألفاظ التی استعملوها علی ما هی مستعمله فی اللّغات الأخری وسمّوها الدخیل.