ناظم فتاح

این پژوهش با هدف «شناسایی عوامل مؤثر بر هوش سازمانی در دانشگاه های آزاد اسلامی با استفاده از نظریه بنیانی و به صورت مطالعه ی مورد در دانشگاه های آزاد اسلامی کرمانشاه انجام گرفت. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش و شیوه ی اجرا، از نوع مطالعات آمیخته اکتشافی- متوالی هدایت شده با رویکرد طبقه بندی (روش های پژوهش ترکیبی) است. جامعه ی آماری این مطالعه در بخش انسانی، اساتید و متخصصین دانشگاهی در حوزه ی علوم تربیتی در دانشگاه های آزاد اسلامی و در بخش اسنادی، مقالات، کتب و مطالعات موجود در حوزه ی هوش سازمانی بود. انتخاب نمونه ها در بخش انسانی به صورت نمونه گیری انتخاب هدفمند صورت گرفت که در این بخش منابع اطلاعاتی محدود به یازده نفر بوده است. داده های لازم از دو منبع: الف) «مطالعه متون»، ب) «مصاحبه با متخصصین» جمع آوری گردید. در بخش مطالعه ی متون از تحلیل متن کیفی به روش قیاسی – استقرایی و روش تحلیل مضمون بهره گرفته شد و در بخش مصاحبه از روش تحلیل نظریه زمینه ای استفاده گردید. تحلیل داده های کیفی پژوهش با استفاده از نظریه زمینه ای انجام گرفت. یافته های حاصل از تحلیل داده های کیفی با استفاده از نظریه ی بنیانی، پس از استخراج کدهای اصلی و تشکیل کدهای محوری، عوامل مؤثر بر هوش سازمانی را در دانشگاه های آزاد اسلامی در 9 محور طبقه بندی نمود. این عوامل شامل: «مدیریت و پردازش و تسهیم اطلاعات»، «توجه به ارتباط سازمانی»، «تبدیل سازمان به سازمان یادگیرنده»، «به کارگیری سیستم های مؤثر تشویق و تنبیه»، «ویژگی های فردی کارکنان و اساتید سازمان»، «به کارگیری مدیران و رهبران توانمند»، «تمرکز بر برنامه ریزی صحیح»، «توجه به کاربرد تکنولوژی های نوین»، و «حمایت سازمانی» می باشد. بر اساس نتایج حاصل پیشنهاد می شود در دانشگاه های آزاد اسلامی، زیرساخت های سازمانی به منظور حمایت و پشتیبانی از به کارگیری نیروهای متخصص و نیز مدیریت دانش، ایجاد، و به به کارگیری نیروهای متخصص در سطوح بالای مدیریتی، شرایط بهره گیری از مدیریت دانش را در راستای تجمیع توان فکری نیروهای سازمانی فراهم نمایند.

هدف پژوهش حاضر بررسی کیفی جایگاه توسعه هوش سازمانی به مثابه مزیت رقابتیدرسازمان های آموزشی پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش و شیوه ی اجرا، از نوع مطالعات کیفی و به شیوه بررسی اسنادی است. جامعه آماری منابع اطلاعاتی (شامل کتب، مقالات و منابع الکترونیکی) و کلیه ی مطالعات صورت گرفته در زمینه ی هوش سازمانی در فاصله ی سالهای 1992 تا 2017 در داخل و خارج کشور که به صورت الکترونیکی در دسترس بوده اند، و همچنین کتب نگارش شده در زمینه ی هوش سازمانی بودند. در مطالعه ی متون از تحلیل متن کیفی به روش قیاسی – استقرایی و روش تحلیل مضمون بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان می دهد ایده ی هوش سازمانی در چند دهه ی گذشته در رشته های پژوهشی گوناگون و به شکل های مختلف ارائه گردیده است. با وجود مطرح شدن هوش سازمانی در محافل آکادمیک، هنوز تعریف روشنی از آن وجود ندارد و مطالعات اندک صورت گرفته در این زمینه، جوابگوی پرسش های بسیار زیاد موجود در این حوزه نیست. همچنین یافته های نشانگر آن است که هوش سازمانی به دلیل اینکه دستیابی به دانش را در سازمان ها افزایش داده و باعث پیدایش مزیت رقابت نوینی در آنها گردیده است، می تواند گامی مهم در جهت بهبود کارایی، اثربخشی و افزایش بهره وری سازمان بردارد