نازگل ابراهیم طاری

عرصه عمومی میدان حقیقی شکل گیری و تداوم ارتباطات اجتماعی، نهادها و تشکل های مدنی است. از جمله پدیده های اجتماعی ای که ارتباط تنگاتنگی با عرصه عمومی دارد، رسانه های جمعی به ویژه شبکه های اجتماعی مجازی است. در جهان امروز، حاصل فعالیت و تجربه اعضای یک جامعه در شبکه های اجتماعی مجازی می تواند به مثابه یکی از تعیین کننده های اجتماعی، حدود و ثغور عرصه عمومی را دستخوش تغییر کند. تمرکز این پژوهش نیز بر همین رابطه استوار است و به طور دقیق تر کاوشی است در یافتن پاسخ به این پرسش که در جامعه ما آیا شبکه های اجتماعی مجازی، توان و قابلیت کنشگران اجتماعی را در عرصه عمومی غیرمجازی تقویت می کنند؟. این پژوهش از نوع تحقیقات تبیینی، کمّی، کاربردی و پیمایشی است. منطق آن قیاس است و تمرکز نظری آن بر آرای هانا آرنت، یورگن هابرماس و دیدگاه های متأخر در مطالعات عرصه عمومی و رسانه می باشد. جمعیت مورد بررسی آن دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران در سال 95-1394 است. حجم نمونه این پژوهش، 310 نفر است و شیوه نمونه گیری آن از نوع احتمالی چند مرحله ای است. از جمله مهم ترین یافته های تجربی این پژوهش می توان به دو مورد اشاره کرد: نخست، عضویت در تعداد اندکی از شبکه های اجتماعی مجازی و یا در تعداد کثیری از آن ها، هیچ نقش تعیین کننده ای در میزان فعالیت در عرصه عمومی غیرمجازی (فعالیت در انجمن ها و تشکل های مدنی) نداشته است. دوم، با افزایش میزان فعالیت دانشجویان در شبکه های اجتماعی مجازی، میزان فعالیت آنان در عرصه عمومی غیرمجازی کاهش یافته است.