زهرا محمدی زاده

واژه «التَّهلُکَه» بر وزن «التَّفعُلَه» از نظر صرفی واژهای خاص است و هیچ کلمه دیگری در زبان عربی با این وزن وجود ندارد. موضوع آیه 195 سوره بقره که این واژه در آن به کار رفته، انفاق است. آیه ضمن امر به انفاق از گرفتار شدن به تهلکه باز میدارد. تفسیرهایی متفاوت و گاه متناقض ذیل این آیه بیان شدهاست که از جمله مهم-ترین آنها امتناع از به هلاکت انداختن خود در اسراف یا امساک انفاق است. با توجه به وابستگی معنای این واژه با انفاق در آیه مذکور، برای شناخت حدود انفاق باید معنای دقیق تهلکه را دریافت، و اینکه چه ارتباطی میان هلاکت و انفاق وجود دارد؟ همین امر بیانگر اهمیت شناخت معنای تهلکه است. نتایج حاصل از بررسی ریشه واژه در قرآن، به روش تحلیلی- توصیفی و با رویکرد شناختی حاکی از آن است که معنای ریشه «ه ل. ک.» نوع خاصی از نابودی را میرساند به ویژه که کلمه با این ساختار صرفی نادر به کار رفتهاست. از طرفی با تحلیل شناختی آیه، معنای دوم آیه یعنی خودداری از به هلاکت افکندن خود با امساکِ در انفاق تأیید میشود. با درک این معنا، این حقیقت به دست میآید که انفاق رهاییبخش انسان از هلاکت است؛ خواه انفاق مال و دارایی باشد و یا انفاق عزیزترین ثروت انسان؛ یعنی جان و عمر که با بذل آن در راه خداوند، جاودانگی حاصل میآید.

معماری منابع انسانی فرآیند تعیین و ترکیب مناسبی از عناصر مدیریت منابع انسانی برای ایجاد و ارائه نمایی از منابع انسانی سازمان است که در آن هماهنگی میان رفتار کارکنان، مأموریت ها و اهداف سازمان مشهود و محسوس باشد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی و رتبه بندی معیارهای معماری منابع انسانی در انتخاب کارکنان است. در این پژوهش با شناسایی معیارهای انتخاب کارکنان و تعیین وزن معیارها با استفاده از رویکرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، رویکردی تحلیلی برای انتخاب کارکنان را پیشنهاد می دهد. با مراجعه به 10 تن از خبرگان مدیریت منابع انسانی که جامعه آماری پژوهش را تشکیل می دهند، این معیارها وزن دهی شدند. این پژوهش، از دید هدف کاربردی و از دید روش، توصیفی - پیمایشی است. برای گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده گردیده است. با به کارگیری روش تحلیل سلسله مراتبی، وزن هریک از معیارها و زیرمعیارها محاسبه گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که معیار پیشرانه ها در رتبه نخست جای می گیرد و پس از آن به ترتیب سیستم های منابع انسانی، عناصر پایه، رفتار کارکنان، فعالیت های مدیریت منابع انسانی، و محصولات معماری منابع انسانی در رتبه های دیگر جای می گیرند.

امروزه سازمان ها برای نیل به اهداف خود به دنبال استقرار سیستم هایی هستند تا فضای مساعد برای افزایش بهره وری را تضمین کنند. یکی از راه های افزایش بهره وری انتخاب کارکنان شایسته است. کانون ارزیابی و توسعه ازجمله روش هایی است که با هدف انتخاب، ارتقا و آموزش افراد، مورد استفاده قرار می گیرد. ارزیابی عملکرد کارکنان نیز جهت بررسی رفتارها و قابلیت های آنان و رشد و شکوفایی آن ها برای رسیدن به اهداف سازمان می باشد. هدف پژوهش حاضر این است که نشان دهد داده های مبتنی بر نتایج کانون ارزیابی (وضعیت شایستگی کارکنان) تا چه حد با نمره های عملکرد کارکنان ارتباط معناداری را نشان می دهد. به این منظور شرکت کنندگان در کانون ارزیابی یک بار بر اساس داده های کانون ارزیابی و یک بار بر اساس ارزیابی عملکرد 360 درجه خوشه بندی شدند و سپس همبستگی میان آن ها مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از نقشه های خودسازمانده برای بخش بندی افراد استفاده شده و داده ها توسط نرم افزار Viscovery Profiler نسخه 5 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج آزمون توافقی کای دو ، بخش های حاصل از خوشه بندی انجام شده با دو روش، ارتباطی را با یکدیگر نشان نمی دهند اما بر اساس آزمون ضریب همبستگی، رابطه میان افراد انتخاب شده در کانون ارزیابی برای توسعه و ارزیابی عملکرد آن ها رابطه معنادار و مثبتی است.

در دنیای رقابتی امروز، توجه به بهبود و توسعه کارکنان به طور فزاینده ای اهمیت پیدا کرده است. یکی از روش هایی که سازمان ها می توانند از آن برای بهبود وضعیت کارکنان خود استفاده کنند، اجرای کانون های ارزیابی و توسعه است. اما باید توجه داشت که اجرای برنامه های بهبود به ازای هر فرد شرکت کننده در کانون ارزیابی، هم زمان بر و هم هزینه بر است. بر این اساس، پژوهش حاضر در پی کاهش هزینه های اجرای کانون ارزیابی از طریق بخش بندی شرکت کنندگان در کانون ارزیابی و ارائه برنامه های بهبود برای هر بخش است. روش نمونه گیری، هدفمند و بر اساس معیار و حجم نمونه 75 نفر می باشد. در این پژوهش، از نقشه های خودسازمانده برای بخش بندی کارکنان استفاده شده است و تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزارViscovery Profiler انجام گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش، در کانون ارزیابی چهار بخش شناسایی شد که به صورت استعدادهای درخشان، کارکنان قابل بهبود (با محوریت شایستگی)، کارکنان قابل بهبود (با محوریت شخصیت) و کارشناسان غیرمستعد نام گذاری شده اند. نتایج این بخش بندی می تواند در پنج حوزه، از جمله آموزش، ارتقا، حل چالش های سازمانی، سیاست های استخدام و نگهداشت نیرو و پاداش به کار گرفته شود. بر پایه نتایج، برای بخش های شناسایی شده در کانون ارزیابی، پیشنهادهایی در حوزه های ذکر شده ارائه شده است.