آرزو زارعی

امروزه حس مکان و هویت مکان از مهم ترین مسائل پیش روی معماری معاصر است. توجه به هویت بنا وعوامل کالبدی واجتماعی و سایر عوامل می تواند حس تعلق مکانی و همبستگی را به شهروندان القا کند و آن ها را به همکاری و مشارکت بیشتر در اجتماع تشویق کند. با گذشت سال ها، در ساخت بناهای جدید نقش هویت کمرنگ-تر شده و بناها و عناصر کالبدی تقلیدی و بی هویت به طور گسترده ای در حال افزایش می باشند. این در حالی است که سازه های سنتی، در ایجاد فضاهای باهویت موفق بوده و همچنان هویت و جذابیت خود را برای شهروندان حفظ کرده اند. بناهای امروزی از درک روح انسانی و تعلق اجتماعی به دور شده اند و به همین دلیل توجه به عوامل مؤثر در تعلق به مکان در طراحی جداره سازه های سنتی و تعمیم آن به بناهای امروزی یکی از ضرورت های مهم در عرصه طراحی مجتمع ها و محیط های مسکونی می باشد. در این مقاله پس از تبیین ابعاد حس تعلق به مکان، نقش عوامل مختلف به خصوص عوامل کالبدی-محیطی و اجتماعی و چگونگی تأثیر این عوامل بر حس تعلق به مکان و همچنین ابعاد و عوامل هویت بخش به جداره سازه های سنتی مورد تحلیل قرار گرفته تا بتوان با تأثیر گرفتن از معماری گذشته و سازه های سنتی در جهت پررنگ کردن هر چه بیشتر هویت و حس تعلق مکان در معماری امروز کشورمان گام برداشت. در این پژوهش از روش تحلیلی-توصیفی و برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای،اسنادی استفاده شده است.

در طراحی معماری روستایی کیفیت زندگی ساکنین از اولویت مهم و اساسی به شمار می آید. به دلیل تأثیر-گذاری معماری روستایی در سایر ابعاد زندگی روستاییان، بررسی و ارزیابی طراحی معماری روستایی از-اهمیت بسیاری برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف اصلی بررسی امکان وجود رابطه ی طراحی معماری روستایی در ارتقاء حس تعلق مکانی ساکنین روستای قصلان،واقع در شهرستان قروه به انجام رسیده است. روش شناسی این پژوهش توصیفی تحلیلی است و داده های آن از طریق روش پیمایشی مبتنی بر استفاده از پرسش نامه بسته و انجام مصاحبه کیفی از 305نفر ازساکنین روستای قصلان جمع آوری شد. نتایج پژوهش نشان می دهداز میان مؤلفه های طراحی معماری روستایی درروستای نمونه، شاخص اقتصادی و مدت سکونت درروستا بر حس تعلق مکانی روستاییان بیشترین تأثیررا داشته است. همچنین نتایج بیان می کنند که شاخص های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی درروستای مطالعه شده تفاوت معناداری بایکدیگر دارند.