آناهیتا فرهادی

بعد از بسته شدن مدرسه آتن در سال 529 میلادی داماسکیوس و شش تن از فیلسوفان نوافلاتونی دیگر در سال 531 آتن را به قصد دربار خسرو انوشیروان ترک گفتند. اما پس از امضای عهدنامه بین خسرو و یوستی نیانوس در سال 532 میلادی از تیسفون نیز بیرون رفتند. چرا که از مفاد این قرارداد، تضمین آزادی و امنیت کامل برای این فیلسوفان بود. شاید مهم ترین نتیجه ی مهاجرت نوافلاتونیان به قلمرو شاهنشاهی ساسانی، سرنوشت این مکتب فلسفی پس از بازگشت شان باشد. در این باره که این فیلسوفان بعد از ترک تیسفون به کدام منطقه رفتند، و آیا حوزه ای فلسفی تشکیل دادند، یا پراکنده شدند، پرسش ها بسیار است. فرضیه برخی پژوهشگران این است که فیلسوفان مورد نظر، پس از پیمان صلح ساسانیان با امپراتوری روم، به منطقه ی حران در سوریه رفتند و کار فلسفی خود را در این منطقه پی گرفتند، به طوری که هسته ی اولیه ی حوزه ی فلسفی حران را تشکیل دادند. در دوره های بعد، اندیشه فلسفی حوزه ی حران به بغداد نیز رسید که می توان این حوزه را حلقه ی اتصال فلسفه ی یونانی با فلسفه ی عربی دانست. پژوهش حاضر، این فرضیه را از آن جهت قابل توجه تر یافته است که می تواند توضیح دهنده ی برخی پرسش های مهم دیگر در تاریخ اندیشه نیز باشد.