بنت الهدی کریمی پور

زمینه و هدف: کارکرد خانواده جنبه مهم محیط خانوادگی است که سلامت جسمانی، اجتماعی و هیجانی کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد. کارکرد خانواده هایی که دارای فرزند مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای هستند ممکن است دچار تزلزل شود. هدف این پژوهش مقایسه اثربخشی بازی درمانی رابطه والد – کودک و درمان متمرکز بر خانواده بر کارکرد خانواده های دارای فرزند مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای است. روش: پژوهش حاضر از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش شامل تمام خانواده های دارای فرزند مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهرستان سنندج در سال 1395 بود که 36 خانواده از آنها با روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند و در دو گروه آزمایشی (درمان های رابطه والد – کودک و درمان متمرکز بر خانواده) و یک گروه کنترل به صورت تصادفی جایدهی شدند. جهت گردآوری داده ها از مقیاس سنجش کارکرد خانواده (اپشتاین، بالدوین و بیشاب، 1983) استفاده شد. برای گروه های آزمایشی ده جلسه دوساعته مداخله صورت گرفت، در صورتی که گروه کنترل مداخله ای دریافت نکردند. یافته ها: نتایج نشان داد که هر دو گروه آزمایش درمان رابطه والد – کودک و درمان متمرکز بر خانواده بر کارکرد خانواده ها نسبت به گروه کنترل مؤثر بودند و درمان رابطه والد – کودک نسبت به درمان متمرکز بر خانواده بر کارکرد خانواده اثربخش تر بوده است. نتیجه گیری: با استفاده از دو روش درمانی به کاربرده شده در این پژوهش می توان گام مهمی در بهبود کارکرد خانواده ها برداشت.

هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی دو رویکرد مشاوره گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهدو مشاوره گروهی راه حل مدار بر عملکرد خانواده های در آستانه طلاق بود. در این پژوهش روش مداخله ای نیمه آزمایشی با استفاده از دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل انجام شد.جامعه آماری شامل کلیه زوجین دارای تعارض زناشویی و مشکلات سازگاری، که به مراکز مشاوره شهر اصفهان مراجعه نمودند بود. نمونه تحقیق شامل 30زوج(60نفر)از مراجعین مراکز مشاوره شهر اصفهان بود که با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدندو در سه گروه ده خانواده ای جایگزین شدند. برای 10 زوج گروه اول آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد و برای 10 زوج گروه دوم مشاوره گروهی راه حل محور اجرا شد. 10 زوج گروه کنترل هیچ نوع آموزشی دریافت نکردند. برای ارزیابی عملکرد خانواده ها از پرسشنامه عملکرد خانواده 60 سوالی مک مستر استفاده گردید.داده های بدست آمده با استفاده از روش تحلیل کوواریانس تحلیل شد. نتایج نشان داد هر دو رویکرد مشاوره گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهدو مشاوره گروهی راه حل مدار بر عملکرد خانواده های در آستانه طلاق به طور معناداری اثربخش بودند. همچنین اثربخشی رویکرد راه حل محور در مقایسه با رویکرد پذیرش و تعهد، در افزایش عملکرد مطلوب خانواده های در آستانه طلاق، بیشتر بود.با توجه به یافته ها می توان از دو رویکرد مشاوره گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهدو مشاوره گروهی راه حل مدار به عنوان رویکردهایی موثر، کم هزینه و کارآمد با قابلیت کاربرد وسیع در بهبود عملکرد خانواده و ترمیم روابط زوجین دارای مشکل ارتباطی، استفاده نمود.

زمینه: تحقیقات نشان داده که مهمترین عامل دخیل در رفتار متخلفانه بین نوجوانان، پویایی های محیط خانواده است. این عامل به جو روانی درون خانواده اشاره دارد که از رفتارهای سرپرستانه، روابط زناشویی، روابط والد-فرزند و روابط بین اعضای خانواده نشأت می گیرد. بنابر همین ضرورت، مقیاس پویای محیط خانواده توسط کیم و کیم (2007) ساخته شد تا پویایی های خانواده که در بروز رفتار مجرمانه در نوجوانان نقش دارند، بسنجد. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی درستی آزمایی، قابلیت اعتماد و ساختار عاملی این پرسشنامه در نوجوانان بزهکار ایرانی بود. روش: روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل عاملی بود. نمونه دربرگیرنده 544 دانش آموز شامل 302 دانش آموز عادی و 242 دانش آموز با سابقه بزهکاری بود که از میان تمامی دانش آموزان مقطع دبیرستان به شیوه نمونه گیری تصادفی خوش ه ای انتخاب شدند و پرسشنامه های پویایی های محیط خانواده ( FDE ؛ کیم و کیم 2007)، عملکرد خانواده ( FAD ؛ بیشاپ، اپستین و بالدوین،1980) و نگرش به رفتارهای بزهکاری (فضلی،1389) را تکمیل نمودند. تحلیل عاملی تأییدی ( CFA ) تطابق فرم فارسی پرسشنامه FDE با ساختار عاملی پیشنهاد شده توسط سازندگان آزمون را تأیید نمود. میزان همسانی درونی به دست آمده برای عامل های پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ بین 0/71 تا 0/92 بدست آمد که نشانگر کفایت آن برای سطوح عامل های یک پرسشنامه بود. یافته ها: یافته آزمون همبستگی نشان داد که بین ابعاد پرسشنامه پویایی های محیط خانواده ( FDE ) با نگرش مثبت به بزهکاری رابطه معکوس و با نگرش منفی به بزهکاری رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد (0/01> p ). همچنین بین ابعاد پرسشنامه پویایی های محیط خانواده ( FDE ) با ابعاد پرسشنامه عملکرد خانواده ( FAD ) رابطه منفی وجود دارد (0/01> p ). نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر ثبات ساختار عاملی و درستی و قابلیت اعتماد این پرسشنامه را جهت تعیین نقش پویایی های محیط خانواده در بروز رفتار بزهکارانه نوجوانان ایرانی نشان می دهد.