فرزاد رادمهر

در این مطالعه خوشه بندی به عنوان یکی از روش های داده کاوی توصیفی جهت استفاده در مطالعات آموزشی و روانشناختی مطرح می گردد. گروه بندی داده های پژوهش در مطالعات قبلی در حوزه های آموزشی و روانشناختی توسط میانگین، میانه و برد صورت گرفته است که دارای نواقص و محدودیت هایی می باشد. لذا در این مطالعه خوشه بندی به عنوان ابزاری جایگزین با قابلیت های متعدد در مطالعات کمی و آمیخته معرفی می گردد. بدین منظور، ابتدا تعریف اجمالی از خوشه بندی ارائه گردیده و سپس مراحل ششگانه اجرای فرایند خوشه بندی(انتخاب متغیرهای خوشه بندی، انتخاب روش خوشه بندی، انتخاب معیار شباهت/تفاوت، انتخاب الگوریتم خوشه بندی، انتخاب تعداد خوشه و بررسی اعتبار و تفسیر نتایج خوشه بندی) توسط داده های کمی مرتبط با روانشناسی یادگیری ریاضیات بیان می گردد تا ضمن آشنایی بیشتر پژوهشگران حوزه ی مطالعات آموزشی و روانشناختی با این ابزار، نتایج جدیدی در زمینه ی روانشناسی یادگیری ریاضیات مطرح گردد. نتایج اعمال خوشه بندی بر روی داده ها نشان می دهد که از خوشه بندی می توان برای بررسی ارتباط متغیرهای مختلف بر متغیر وابسته در مطالعات کمی و شناسایی کاندیداهای شرکت در مصاحبه در مطالعات آمیخته استفاده کرد.

زمینه و اهداف: هدف مطالعۀ حاضر، بررسی نگرش دانشجویان سال اول رشتۀ ریاضی نسبت به تأثیر ارزیابی پویای الکترونیکی بر درک آن ها از قضایا و اثبات های ریاضی است. روش بررسی: ارزیابی پویا در محیط کامپیوتر طراحی شد و بین دانشجویان سال اول رشتۀ ریاضی در دانشکدۀ ریاضیِ یکی از دانشگاه های دولتی شرق کشور اجرا شد. محتوای ارزیابی در ارتباط با بررسی درک دانشجویان از فرآیند اثبات قضیۀ ریاضی بود و بازخوردهای آموزشی در این ارزیابی گنجانده شد. جمع آوری و تحلیل داده ها با مرتبط کردن دو رویکرد کمّی و کیفی در قالب روش پژوهشِ ترکیبی صورت گرفت. تعداد افراد نمونه، 35 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیریِ در دسترس و هدفمند، انتخاب شدند. پس از اجرای این ارزیابی برای بررسی نگرش دانشجویان نسبت به تأثیر ارزیابی بر درک آن ها، از پرسش نامه و مصاحبۀ نیمه ساختاریافته استفاده شد. یافته ها: بررسی داده های به دست آمده از ابزارهای اندازه گیری، بیانگر نگرش مثبت دانشجویان به ارزیابی پویای الکترونیکی است. نتایج نشان داد که اغلب دانشجویان، دریافتِ پیام ها و بازخوردها را در طول مسیر ارزیابی بر پیشرفت کار خود و درک اثبات قضیه ی مدِنظر، مؤثر می دانستند.   نتیجه گیری: به نظر می رسد استادان می توانند این نوع ارزیابی را در سطح دانشگاه ها برای بررسی درک دانشجویان در ریاضیات و حتی دروس دیگر استفاده کنند.