حمید ناصریان

هدف از این پژوهش، تبین ویژگی های روانسنجی پرسشنامه خودپنداره تحصیلی در جامعه ایرانی است. دانش آموزان مدارس ابتدایی غیر انتفاعی منطقه 2 شهر تهران جامعه ی آماری را تشکیل می دهند. نمونه شامل 252 نفر از دانش آموزان کلاس چهارم، پنجم و ششم مقطع ابتدایی است. داده ها از راه توزیع حضوری پرسشنامه 15 پرسشی خودپنداره تحصیلی (یسن چن، 2004) در سال 1392 در مدارس منطقه 2 تهران جمع آوری شد. برای تعیین روایی آزمون از روش های روایی محتوایی، روایی سازه، تحلیل عاملی و روایی همگرا با پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ و برای تعیین پایایی از روش همسانی درونی با شاخص آلفای کرونباخ استفاده گردید. براساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، سه عامل خودپنداره عمومی، آموزشگاهی و غیر آموزشگاهی استخراج شده است. پایایی مقیاس کلی خودپنداره تحصیلی از راه محاسبه آلفای کرونباخ 78/0 به دست آمد. نتایج اجرای تحلیل های آماری نشان داد که می توان از آن برای ارزیابی خودپنداره دانش آموزان دوره ابتدایی در جمعیت ایرانی استفاده نمود.

دف این پژوهش ساخت و بررسی روایی و ساختار عاملی پرسشنامه ای برای سنجش نیازهای پژوهشی معلمان مقطع متوسطة شهر مشهد است. روش این پژوهش توصیفی و از نوع آزمون سازی است. از جامعة معلمان زن و مرد مقطع متوسطة شهر مشهد نمونه ای به حجم 235 نفر انتخاب شده است.با بهره گیری از نظریة خودتعیین گری، پرسشنامة 45 سؤالی تهیه شده است که معلمان به آن پاسخ داده اند. برای فراهم آوردن روایی ابزار از روایی سازة تحلیل عاملی اکتشافی، روش مؤلفه های اصلی و چرخش واریماکس، روایی همسانی درونی، و برای فراهم آوردن پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شده است. همچنین نمرات t و رتبة درصدی در هریک از خرده مقیاس های «خودمختاری»، «ارتباط» و «شایستگی» نیز گزارش شده است. تحلیل مؤلفه های اصلینشان می دهد که پرسشنامة نیاز پژوهشی از سه عامل خودمختاری، شایستگی و ارتباط تشکیل شده است و این عوامل در مجموع، 01/44 درصد از واریانس ابزار را تبیین می کنند. همچنین همبستگی بین عوامل مثبت و معنی دار است که نشان دهندة روایی همسانی درونی ابزار است. آلفای کرونباخ خرده مقیاس های شایستگی، ارتباط، خودمختاری در نمونة پژوهش به ترتیب 93/0، 89/0 و 77/0 برآورد شده است که نشان می دهد آلفای کرونباخ کل ابزار و هریک از خرده مقیاس های آن از مقادیر متوسط و سطح مناسبی برخوردارند. همچنین یافته های تحلیل واریانس یک طرفه در بررسی چگونگی نیازها در نمونة پژوهش نشان می دهد که معلمان در بعد شایستگی با میانگین رتبة 97/1 بیشترین احساس نیاز به پژوهش و در بعد ارتباط با میانگین رتبة 70/0 کمترین احساس نیاز به پژوهش را بیان کرده اند. با توجه به یافته های پژوهش می توان گفت که پرسشنامة نیاز پژوهشی ابزاری معتبر و روا در حوزة تشخیص نیازهای پژوهشی است و کاربست آن می تواند به رشد شغلی معلمان کمک کند.