محبوبه جاوید

هدف از این پژوهش، تبیین شاخص های روان سنجی فرم فارسی مقیاس تکانشگری بارت (11BIS-) بوده است. این مقیاس روی یک گروه 259 نفری دانشجویان دانشگاه شیراز (174مرد، 85 زن) که به شیوه نمونه در دسترس انتخاب شده بود، اجرا گردید. به منظور بررسی ساختار عاملی این مقیاس از روش تحلیل عامل اکتشافی به با روش مؤلفه های اصلی چرخش واریماکس استفاده شد. نتایج این تحلیل حاکی از وجود سه عامل با نام های تکانشگری عدم برنامه ریزی، تکانشگری حرکتی و تکانشگری شناختی بود. روایی همگرای این پرسشنامه با محاسبه ضریب همبستگی زیرمقیاس های این پرسشنامه با یکدیگر تأیید شد (05/0P<). اعتبار کل پرسشنامه تکانشگری از دو روش آلفای کرونباخ و بازآزمایی مورد تحلیل قرار گرفت که به ترتیب 81/0 و 77/0 به دست آمد. در مجموع نتایج این پژوهش حمایت تجربی کافی برای استفاده از این مقیاس در موقعیت های پژوهشی و بالینی در ایران را فراهم می کند.

زمینه و هدف: اختلال نافرمانی مقابله ای، یکی از رایج ترین اختلال های رفتاری در کودکان و نوجوانان است. این افراد در زمینه های هیجان و شناخت مشکلاتی دارند. هدف از انجام این پژوهش، مقایسه نظم جویی شناختی هیجان و کنش های اجرایی سرد و گرم در دانش آموزان دختر با و بدون اختلال نافرمانی مقابله ای بود. روش: طرح پژوهش، توصیفی از نوع علی مقایسه ای بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول با و بدون اختلال نافرمانی مقابله ای شهر شیراز در سال تحصیلی 1399-1398 بودند. نمونه شامل 60 دانش آموز دختر با و بدون اختلال نافرمانی مقابله ای بود (30 نفر در هر گروه) که با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس درجه بندی اختلال نافرمانی مقابله ای (هومرسون، موری، اوهان و جانستون، 2006)، پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان (گراس و جان، 2003)، نرم افزار دسته بندی کارت های ویسکانسین (شاهقلیان، آزاد فلاح، فتحی آشتیانی و خدادادی، 1390) و نرم افزار خطرپذیری بادکنکی بارت (لجوئز، 2002) استفاده شد. اطلاعات به وسیله نسخه 26 نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های تی مستقل و تحلیل واریانس چندمتغیری، تحلیل شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد بین دو گروه کودکان با و بدون اختلال نافرمانی مقابله ای، تفاوت معنا داری در مؤلفه ارزیابی مجدد وجود دارد (0/01 P< ، 13/76 F=) و این تفاوت در مؤلفه فرونشانی مشاهده نشد (0/05 P> ). همچنین بین دوگروه در کنش اجرایی سرد تفاوتی نبود، اما دو گروه از نظر کنش اجرایی گرم، تفاوت معنا داری داشتند (0/05 P< ، 2/37 t=). نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش، دانش آموزان با اختلال نافرمانی مقابله ای در نظم جویی هیجانی دچار مشکلاتی هستند و همچنین خطرپذیری بیشتری دارند. استلزامات نتایج به دست آمده در مقاله مورد بحث قرار گرفته است.

مقدمه: اختلال نافرمانی مقابله ای از رایج ترین دلایل ارجاع در روان پزشکی کودک و نوجوان است. یک اشکال شدید در تنظیم هیجان در این اختلال وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر تنظیم شناختی - رفتاری هیجان بر نشانه های اختلال و تنظیم هیجان در نوجوانان با اختلال نافرمانی مقابله ای انجام شد. روش: طرح پژوهش ، تجربی تک موردی از نوع خط پایه چندگانه بود. از بین دختران مراجعه کننده به مراکز روانشناسی شهر شیراز در سال تحصیلی 1400-1399، سه دختر نوجوان با اختلال نافرمانی مقابله ای از طریق مصاحبه بالینی ساختاریافته و نمره برش در پرسشنامه اختلال نافرمانی مقابله ای گزارش والد، و با لحاظ ملاک های ورود و خروج، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. مصاحبه تشخیصی انجام شد و پرسشنامه های اختلال نافرمانی مقابله ای و تنظیم هیجان به عنوان ابزارهای ارزشیابی در مراحل پیش آزمون، درمان و پیگیری به کار گرفته شد. درمان مبتنی بر تنظیم شناختی - رفتاری هیجان به مدت 10 جلسه 90 دقیقه ای فردی روی این سه نفر اجرا شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار اکسل 16 استفاده شد. یافته ها: رسم نمودار، فرمول درصد بهبودی، شاخص تغییر پایا و درصد غیرهم پوشی داده ها نشان داد تأثیر درمان مبتنی بر تنظیم شناختی - رفتاری هیجان بر شدت علائم اختلال و مؤلفه فرونشانی در افراد با اختلال نافرمانی مقابله ای معنی دار است اما درمان بر مؤلفه بازارزیابی تأثیر معنی دار نداشته است. نتیجه گیری: درمان مبتنی بر تنظیم شناختی - رفتاری هیجان می تواند باعث کاهش علائم اختلال نافرمانی مقابله ای و کاهش فرونشانی شود. بر این اساس می توان از این درمان برای بهبود اختلال نافرمانی مقابله ای و نظم جویی بهتر هیجان استفاده کرد.