سوده رضایی

گسترش دموکراسی در نظام های کنونی جهان، ابعاد جمعی و گروهی جوامع را برجسته نموده است. انتخابات به عنوان برجسته ترین و مردمی ترین مولفه دموکراسی های نمایندگی، نیازمند بیشترین مشارکت از سوی افراد جامعه است. ارزش های یک گروه به عنوان سرمایه های غیرمادی آن گروه بسیار اهمیت دارند و تداوم و پابرجایی آن گروه را عامل می شوند، چنین ارزش هایی را سرمایه اجتماعی می نامند. انتخابات نیز به عنوان یک کار گروهی نمی تواند خالی از چنین سرمایه ای باشد و تغییراتی سازنده در فرآیندهای جاری انتخاباتی می تواند در راستای افزایش سرمایه اجتماعی موثر واقع گردد. در این مقاله تلاش شده است با نگاهی بازنگرانه به فرآیند جاری انتخابات مجلس شورای اسلامی، مدلی را بر مبنای برهم زدن مرزهای مشخص و ثابت حوزه های انتخابیه، و شناورسازی این مرزها که در هر برهه زمانی با درنظرگیری تغییرات جمعیتی، سطح توسعه یافتگی هر منطقه استانی و مواردی چون قومیت های آن مناطق تعیین می گردند، ارائه نماید تا در راستای بروزرسانی فرآیند مذکور، به ارتقای سطح سرمایه اجتماعی بینجامد. سوال اصلی این پژوهش، نشان دادن چگونگی تاثیرگذاری مدل شناورسازی مرز حوزه های انتخابیه بر افزایش اعتماد سیاسی و مشارکت انتخاباتی ایرانیان به روش توصیفی-تحلیلی است.

در دهه های اخیر سرمایه اجتماعی در کنار سرمایه های دیگر، به عنوان عاملی تعیین کننده در امر توسعه، مورد توجه بسیاری از اندیشمندان حوزه های مختلف علوم اجتماعی قرار گرفته است. «اعتماد» به عنوان بخشی از سرمایه اجتماعی در بهبود مؤلفه های توسعه، به ویژه توسعه سیاسی نقش مهمی ایفا می کند. با توجه به اینکه انتخابات برجسته ترین نماد مردم سالاری و توسعه یافتگی سیاسی به حساب می آید، فرایند اجرای آن در میزان اعتماد سیاسی تأثیرگذار است. ازاین رو به کارگیری فرایندی متناسب با شرایط اجتماعی جامعه می تواند با افزایش اعتماد سیاسی، موجبات مشارکت بیشتر را فراهم آورده و مشروعیت نظام سیاسی را ارتقا بخشد. در این مقاله تلاش شده است ضمن بررسی انتقادی فرایند جاری انتخابات مجلس شورای اسلامی در ایران، با استفاده از روش کتینگر، چگونگی بازنگری این فرایند در مراحل شش گانه چشم انداز، اقدامات اولیه، تشخیص، طراحی مجدد، نوسازی و احیا و ارزیابی برای ارتقای اعتماد سیاسی مدنظر قرار گیرد. سؤال و دعوی اصلی این پژوهش، نشان دادن چگونگی تأثیرگذاری بازنگری فرایند انتخابات بر اعتماد سیاسی ایرانیان، به روش توصیفی تحلیلی است.

با گذشت زمان و پیدایش نسل های جدید در کنار تغییرات شرایط و مقتضیات داخلی و بین المللی، بوجود آمدن پاره ای از مسائل و مشکلات در کشورها، امری بدیهی است، چرا که ساختارها، مدل ها، الگوها و فرآیندهای موجود، قادر به پاسخ مناسب به نیازها و تقاضاهای جدید نیست در این مرحله معمولاً کشورهای توسعه یافته، از تغییر ساختارها و فرآیندهای موجود که منجر به رفع بخش عظیمی از مشکلات پیش آمده می شود، استقبال کرده و آن ها را بروزرسانی می نمایند. کشور ایران نیز در دهه های اخیر با تقاضاهای جدید از سوی نسل های جدید مواجه شده است که فرسودگی ساختار موجود، واقعاً پاسخگوی آن ها نبوده و منجر به پیدایش مشکلاتی شده است. این پژوهش در پی ارائه مدلی نوین برای اداره کشور است که با تغییرات سازنده و متناسب با ریشه های دینی و قانونی کشورمان و با تکیه بر قدرت نرم بومی شده، بتواند پاسخ این پرسش را بررسی نماید: "آیا پیاده سازی مدل حکمرانی متعالی مبتنی بر قدرت نرم بومی شده، می تواند پاسخگوی همه نیازمندی های جدید باشد و مشکلات را در حوزه های مختلف کشور مرتفع نماید؟". اعتقاد این پژوهش بر این است که قدرت نرم یعنی نفوذپذیری از طریق منابع معنوی مانند رفتارها، طرز تفکرها، دیپلماسی، تصمیم گیری ها و قدرت نفوذ و تحت تأثیر قرار دادن دیگران. بنابراین این قدرت، به مثابه ی روحی است که بر کالبد ساختارها و فرآیندهای نوین، جان بخشی داشته و اثربخشی مطلوبی را ایجاد می نماید. پاسخ به پرسش مطرح شده در قالب نتایج پژوهش چنین است: "با پیاده سازی مدل ارائه شده در پژوهش حاضر، بخش عمده ای از مشکلات موجود مرتفع شده و تقلیل می یابند و بسیاری از سرمایه های معنوی کشور در کنار سرمایه های مادی، رشد یافته و موجبات پیشرفت، توسعه و قدرتمندی داخلی و بین المللی ایران را فراهم می آورد.".