آرش زندکریمی

برآورد دقیق خصوصیات کمّی و کیفی پدیده های طبیعی مستلزم صرف زمان و هزینه زیاد است. در این راستا، درون یابی روشی کارآمد شناخته شده است که، با ارائه و تعمیم مقادیر نقطه ای به سطح، صرفه جویی در وقت و هزینه را فراهم کرده است. الگوریتم هایِ مختلفِ درون یابی مدل سازیِ مقادیر را مقدور می سازد که گام مهمی در مدیریت منابع محسوب می شود. با توجه به اینکه صحت داده های ورودی در تحلیل ها و تصمیم گیری ها از اهمیت خاصی برخوردار است، در تحقیق حاضر به ارزیابی دقت حاصله استفاده از 10 الگوریتم مختلف درون یابی در تخمینِ مقادیر بارش پرداخته شده است. در این تحقیق از Cross - Validation به منظور مقایسه الگوریتم های مختلف استفاده شده است. همچنین، مدل ها با استفاده از ریشه متوسط مربع خطا (RMSE)، میانگین خطای مطلق (MAE)، معیار اریب خطا (MBE)، و ضریب تبیین (R2) مقایسه آماری شده اند. نتایج به دست آمده از ارزیابی دقت نشان می دهد که روش Ordinary Kriging با مدل تابع Circular با 0.05- MBE=، 53.37MAE=، 77.31RMSE=، و 0.70 R2 = نسبت به سایر مدل ها از اعتبار بیشتری برخوردار است و مناسب ترین روشِ درون یابیِ پراکنش مقادیر بارش در استان کردستان است. با توجه به ماهیت مقایسه ای این تحقیق، نتایج آن برای شناسایی روش های بهینه درون یابی پراکنش بارش در مناطق کوهستانی از اهمیت بسیاری زیادی برخوردار است.

در راستای برداشت دقیق دادههای بارش به عنوان مهمترین ورودی مدلسازی های هیدرولوژیکی، شبکه ی باران سنجی نقش اساسی را ایفا می کند. با طراحی شبکه ی بارانسنجی بهینه می توان با حداقل هزینه و عدم اطمینان داده های بارش را برداشت نمود. به منظور بهینه یابی ایستگاه های باران سنجی روش های متفاوتی ارایه شده که در این میان روش های زمین آمار به گستردگی مورد استفاده قرار می گیرند. تحقیق حاضر وضعیت ایستگاه های باران سنجی استان کردستان و پتانسیل بهینه سازی موقعیت آنها را با استفاده از روش های زمین آمار بر مبنای واریانس خطای کریجینگ و با در نظر گرفتن توپوگرافی منطقه بررسی نموده است. در این تحقیق به منظور تحلیل فضایی و برآورد واریانس خطا از داده های بارش 145 ایستگاه هواشناسی در بازه ی زمانی (2013-2001) و نقشه ی رقومی ارتفاع ماهواره ی SRTM استفاده گردیده و با توجه به وسعت زیاد منطقه ی مورد مطالعه و تغییرات زیاد داده های بارش، ناحیه بندی منطقه یا خوشه بندی ایستگاه ها صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که ارتفاعات بیشترین سهم را در ایجاد خطای برآورد بارش داشته و با حذف ایستگاه هایی که در موقعیت مناسبی واقع نشده اند میتوان هزینه ی نگهداری ایستگاهها را کاهش داد؛ همچنین با حذف یا جابجایی 8 ایستگاه از ایستگاه های موجود و اضافه نمودن 28 ایستگاه جدید به شبکه ی باران سنجی، مقادیر میانگین واریانس خطا 11 % کاهش می یابد که بیشترین کاهش در بخش های مرکزی استان با 24.03 % می باشد. نتایج پژوهش حاضر به منظور کاربرد روش های زمین آمار در تحلیل فضایی و بهینه سازی ایستگاه های باران سنجی در نواحی کوهستانی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و نقشه های تولید شده نیز برای سازمان های اجرایی (نظیر سازمان هواشناسی، وزارت نیرو و ...) از ارزش کاربردی بالایی برخوردار هستند.

هدف از مقالة حاضر تدوین راهبردهایی جهت توسعة مناطق مرزی استان سیستان و بلوچستان است. در این تحقیق روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. همچنین، تحقیق مورد نظر از نوع تحقیقات کاربردی است و شیوه های جمع آوری اطلاعات اسنادی و میدانی و در قالب پرسشنامه انجام گرفته است و روایی پرسشنامة حاضر توسط ۲۰ نفر از متخصصان برنامه ریزی شهری و روستایی، شهرسازی و آمایش سرزمین بررسی و تأیید شد. مدل های به کار گرفته شده در این تحقیق مدل های ترکیبی SWOT-ANP و SWOT- AHP است. در نتیجه، سنجش قابلیت ها و محدودیت های آمایش مناطق مرزی به لحاظ توسعه انجام گرفته است، برای رسیدن به این هدف و با بهره گیری از فن SWOT نقاط قوت و ضعف (عوامل داخلی)، و فرصت ها و تهدیدها (عوامل خارجی) شناسایی شد و با به کارگیری مدل ANP و AHP مجموعة عوامل داخلی و خارجی جهت اتخاذ بهترین راهبرد (SO,WO,ST,WT) وزن دهی شد. یافته های پژوهش نشان می دهد در مدل SWOT-ANP، راهبرد، SO با امتیاز وزنی 28152/0 مهم ترین راهبرد، و راهبرد ST با امتیاز وزنی 26573/0، راهبرد جایگزین است. همچنین، در مدل SWOT- AHP، راهبرد ST با امتیاز وزنی 705/0 به عنوان مهم ترین راهبرد و راهبرد WO با امتیاز 601/0 به عنوان راهبرد جایگزین انتخاب شده است.