مهدی پورآذر

واژه ی رَجم در زبان عربی به معنای سنگسار کردن است. این واژه و مشتقات آن در قرآن کریم چهارده مرتبه به کار رفته است. مفسران و قرآن پژوهان در معنا و مفهوم این لفظ بیشتر جانب معنای حقیقی آن را در نظر گرفته اند و با توجه به همان معنای نخستین، سنگسارکردنِ زناکاران را در اسلام منجّز دانسته اند. در حالیکه با دقت در آیاتی که واژه رجم و مشتقات آن در آنها به کار رفته است، روشن می گردد که اراده معنایی حقیقی از این واژه در آیات نامبرده شده، صحیح و دقیق نمی باشد. بلکه در تمامی این موارد، رجم در معنای مجازی بکار رفته است و دارای معانی ای چون تبعید کردن، طرد کردن و راندن با زور است. جستار پیش رو می کوشد با بررسی و نقد دیدگاه مفسران در این زمینه و با تکیه بر دیدگاه محمد شحرور مفسر معاصر سوری، با روشی توصیفی- تحلیلی، درستیِ دلالت معنای مجازی این واژه را ثابت نماید. و در نهایت به این نتیجه می رسد که جز در سوره ی کهف که در آن رجم به معنای خروج کلام است، در بقیه موارد به معنای راندن و اخراج با زور از دیار خویشتن می باشد.

ممّا یمیز اللغة الأدبیة عن غیرها من اللغات العادیة احتواء اللغة الأدبیة على سمات وعلائم لغویة ترمز إلى دلالات ورموز معنویة طریفة. إنّ وجود هذه السّمات اللّغویة فی اللغات الأدبیة یرتقی بمستواها التعبیری ویزید من طاقاتها الإیحائیة بحیث یعود بإمکان القارئ فهمها وتفسیرها من منظور جدید بعد توظیفه السمات والدلالات اللفظیة التی تحفّ بالنصّ الأدبی وتمنحه طاقة دلالیة مخصّبة لا تستنفد حیویتها ودینامیکیتها عبر القرون والأعصار وممّا له دورٌ هامٌ فی عملیة استیعاب النصّ الأدبی استجلاء طرائفه وجمالیته والکشف عن العناصر الفنیة التی أعطت على النصّ الأدبی رمزیتها وسیمیائیتها؛ إذن یمکن القول إنّ الاتجاه السیمیائیة فی مطالعة النّص الأدبی یُعدُّ من أهمّ الصیغ والآلیات اللغویة التی یستخدمها اللغویون لخرق الحواجز والتّوغل فی أعماق النصّ. یحاول هذا المقال من خلال المنهج الوصفی– التحلیلی أن یدرس ""لامیة العرب"" للشاعر الجاهلی الشنفرى مستعیناً بالسیمیائیة التی حظیت باهتمام شدید من قبل علماء اللغة فی الآونة الأخیرة. من النتائج التی توصلنا إلیها عبر هذا البحث هی أنّ الدراسة السیمیائیة تساعد على استقصاء الجمالیات الخفیة فی قصیدة الشنفرى وکشف الکنوز المعنویة المختبئة فی تضاعیفها؛ فتنطوی عناصر السیمیائیة فی اللامیة على ما یلی: البیئة القبلیة، والترحال، وبیئة الوحوش، والذئب، وتحمّل المشاقّ، والنّفس الأبیة.

تعتبر لغه الشعر من أبرز و أسمى النماذج الأدبیه التی یرتبط فیها اللفظ بالمعنى ارتباطاً، وثیقاً و المیزه الأساسیه التی تتسم بها لغه الشعر أن طریقه التعبیر فیها طریقهٌ غیر مباشره ما یمنحها حیویه و دینامیکیه على صعید الدلاله و المضمون و تمکن السامع أو القاری من تفسیرها بالطریقه التی تنسجم مع أفکاره و رؤاه. الشیء الذی له دور محوری فی الفهم العمیق للنص الأدبی هو دراسه علمیه لعناصر لغه النص و اتجاهاته الأدبیه. من هذا المنطلق الاتجاه السیمایی من أهم و أبرز الاتجاهات التی یستطیع القاری فی ظلها أن یتوغل فی أعماق النص بفک الألغاز عن دلالاته السیماییه.یهدف هذا المقال إلى تحلیل قصیده "بانت سعاد" لکعب بن زهیر، تحلیلاً سیمیاییاً و یکشف عن الجمالیات الخفیه فی النص مستعیناً بالمنهج الوصفی- التحلیلی. و من النتایج التی توصلنا إلیها عبر المقال أن القصیده تعکس المخاوف و القلق الضاغط على نفسیه الشاعر فی ضوء الدلالات الرمزیه و الإیحاءات السیماییه التی شکلت لحمه القصیده. فثمه تناغم واضح بین ألفاظ القصیده و محتواها.