عاطفه عبدالسلامی

طبیعت ذاتاً زیبا و بی نقص است و به طور قطع منبع الهام بسیار خوبی برای هنرمندان و طراحان به شمار می رود. اساساً طراحی به معنی آفرینش فکر و ایده های جدید و تبدیل آن ها به یک پدیدة فیزیکی یا غیر مادی است. در وادی طراحی، آنچه طی سالیان متمادی از اصطلاح «الهام از طبیعت» برداشت می شد، فقط به بخش هنری و زیبایی شناسانة آن نظر داشت؛ درحالی که هدف دانش «زیست الگو» توجه به هردو جنبة کاربردی و زیبایی شناختی سیستم های طبیعی است. دانش زیست الگو مبلغ و حامی نوعی نگاه مفهومی ، مطلع و قدردان از سوی طراحان، تولیدکنندگان و سیاستگذاران جوامع امروزی است تا از طبیعت چاره اندیشی بیاموزند. در این پژوهش می کوشیم با نشان دادن نمونه هایی از همراهی این دو بخش در فصل مشترک زیست شناسی و طراحی منسوجات و همچنین شناسایی راهکار های جدیدی از طراحی، برای روشن تر شدن آیندة این دانش گامی برداریم. روشن است که دانش زیست الگو و تعاملات صحیح میان طراحان منسوجات و متخصصان علوم زیستی، ساختارهایی پایدارتر و سازگارتر با طبیعت را برای آیندة منسوجات بشر پیشنهاد می دهد. این پژوهش به شیوة نظری و بنیادی انجام شده و مبتنی بر بررسی تجارب و استخراج اصول طراحی منسوجات به شیوة زیست الگو است. آنچه در اینجا مطرح می کنیم، براساس تحقیقات و گردآوری های کتابخانه ای است و نمونه هایی از خلاقیت ها و تجارب متخصصان این حیطه را دربر می گیرد.

هنر دیجیتال، پدیده ی متولد شده ی قرن حاضر، در برگیرنده ی گستره ای از آثار هنری و شیوه هایی است که از فناوری دیجیتال به عنوان بخش ضروری فرآیند خلق یا ارائه استفاده می کند. این هنر که در نتیجه ی همکاری بین رشته های مختلف هنری و علوم کامپیوتری به وجود آمده است و مهم ترین ویژگی آن چند منظوره بودن مفهوم است، دارای زیر مجموعه های متعددی در دنیا می باشد که یکی از آن ها هیبرید آرت است. کلمه ی هیبرید به معنی ترکیب دو عنصر مختلف در یک مفهوم واحد است که از سال 2003 میلادی به دنیای هنر وارد شد و تا کنون هنرمندان زیادی را درگیر خود کرده است. از آن جایی که این کشور با سیل مهاجران از کشورهای مختلف دنیا مواجه است، می توان گونه های مختلف فرهنگی-هنری زیادی را در آن پیدا کرد که به طرق مختلف با هم ترکیب شده اند. از این روی پژوهش پیش رو با روش مطالعه ی کتابخانه ای هیبرید آرت را در هنر اسلامی معاصر انگلستان مورد بررسی قرار داده است و مطالعات مذکور را با آثار هنری مربوطه تطبیق داده است. از جمله نتایج به دست آمده در این پژوهش می توان به وجود اهداف واحد در آفرینش آثار هنری گوناگون به دست هنرمندانی از یک فرهنگ مشترک، اشاره کرد.

منسوجات به عنوان یکی از نیازهای اساسی بشر و یکی از اختراعات پرکاربرد او، در طول تاریخ به شکل های مختلفی ارائه شده اند که در سه بخش تاریخی، تکنیکی و شیمیایی قابل مطالعه و بررسی هستند. از ابتدای اختراع دوک نخ ریسی در دنیای باستان تا قرن حاضر، علاوه بر نحوه و کیفیت بافت و نوع مواد مورد استفاده، فرهنگ و جغرافیای هر منطقه عواملی تاثیرگذار در چگونگی شکل گیری انواع مختلف پارچه هستند. از این روی، می توان این گونه نتیجه گرفت که انواع خاصی از منسوجات در دنیا، معرف و مولفه منطقه خاص جغرافیایی متعلق به آن هستند که در مناطق دیگر، شناخته نشده و مورد استفاده قرار نمی گیرند. در پژوهش حاضر، سعی شده است تا با استفاده از روش تحقیق کتاب خانه ای و مطالعه اسناد مربوطه، دو نوع مختلف از شنل های پرزدار مورد استفاده در قرون وسطی در کشورهای شمالی قاره اروپا، با نام های رایا و شاگی -که تاکنون کم تر در کانون توجه محققین قرار گرفته بوده اند- معرفی و تشریح گردند. پژوهش حاضر، به دنبال پاسخ گویی به این پرسش هاست: مبدا تاریخی و کاربرد این منسوجات خاص چیست؟ روش بافت شنل پرزدار شاگی چگونه است؟ و چرا این شنل دارای ارزش بیش تری از نظر دینی است؟ جامعه آماری این مقاله، برخی از معروف ترین شنل های پرزدار به جای مانده در کلیساها و موزه های مختلف جهان است که آن ها را با نمایش شنل های پرزدار در شش اثر مهم هنری قرون وسطی و رنسانس تطبیق داده است. پژوهش پیش رو، این دستاوردهای مهم تاریخ پارچه را در دو بخش مطالعات تاریخی و تکنیکی، مورد بررسی قرار داده و در نهایت، به تشریح بازسازی یکی از انواع گوناگون این منسوجات پرداخته است؛ تا از این طریق، بتواند علاوه بر جامع بودن مطالعات، افق های جدیدی برای پژوهشگران رشته های ذی ربط ایجاد کند. نتایج حاصل از این پژوهش، به رابطه مستقیم تولید شنل های پرزدار و تعالیم دینی اشاره دارد.