سیده افروز موسوی

موفقیت ورزشی به بررسی کل نگرانه، چندبعدی، و تعاملی نیازمند است تا بتواند ورزشکاران نخبه را از جنبه های توانایی های جسمی، مهارت های روان شناختی، ویژگی های شخصیتی، مهارت های تکنیکی، و مهارت های تاکتیکی توصیف کند. مطالعات قبلی عواملی را برای تبیین موفقیت ورزشی معرفی کرده اند؛ با این حال، این پدیده به طور کامل بر اساس نظریه ها و مدل های مرتبط تبیین نشده است. مطالعة حاضر با تکیه بر نظریه های سیستم های پویا، هدف پیشرفت، انگیختگی، تمرین هدفمند، مدل اشتیاق دوگانه، و مدل خودتنظیمی، عوامل مؤثّر در موفقیت ورزشی را مرور کرده است. نتایج مطالعة حاضر به شیوة مرور تحلیلی مبتنی بر شواهد گزارش شده است که می تواند در شناسایی عوامل مؤثّر در موفقیت ورزشی و ویژگی های ورزشکاران نخبه مفید باشد. همچنین یافته های این مطالعه، برای ایجاد ابزاری جامع برای سنجش موفقیت ورزشی قابل استفاده خواهد بود.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقشکمال گرایی ورزشی در ابعاد سلامت روان شناختی و موفقیت ورزشی ورزشکاران می باشد. نمونه ای 385 نفری (285 مرد و 100 زن) که به روش تصادفی خوشه ای از بین ورزشکاران نخبه انتخاب شده بودند مقیاس کمال گرایی چند بعدی ورزشی-2، مقیاس سلامت روان، و مقیاس موفقیت ورزشی را تکمیل نمودند. ﻧﺘﺎیﺞ ﻧﺸ ﺎن داد معیارهای شخصی و سازماندهی با بهزیستی روان شناختی و موفقیت ورزشی هم سبتگی ﻣﺜﺒﺖ و معناداری دارند. همچنین، نگرانی نسبت به اشتباهات و تردید به اعمال، با درماندگی روان شناختی هم بستگی مثبتی دارند؛ اما، با موفقیت ورزشی هم بستگی منفی و معنا داری را نشان دادند. کمال گرایی ورزشی نیز تغییرات مربوط به ابعاد سلامت روان شناختی و موفقیت ورزشی ورزشکاران را پیش بینی کرد. یافته های دیگر پژوهش نشان داد که ورزشکاران مرد نسبت به ورزشکاران زن نمره درماندگی روان شناختی کمتری دارند. به طور کلی، نتایج حاکی از نیاز به حفظ حد مطلوب کمال گرایی ورزشی برای دست یابی به اوج عملکرد ورزشکاران می باشد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی پرسش نامه سلامت روان (38 سؤالی) در ورزشکاران نخبه بود. نمونه ای با حجم 385 نفر (285 مرد و 100 نفر زن) به روش تصادفی خوشه ای از بین جمعیت ورزشکاران نخبه انتخاب شدند. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی، یک ساختار دو عاملی به دست آمد که 06/45 درصد از واریانس را تبیین می کند. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نیز نشان داد ساختار دو عاملی سلامت روان (شامل درماندگی روان شناختی و بهزیستی روان شناختی) از برازش خوبی برخوردار است. برای محاسبه روایی هم گرا و واگرا، از مقیاس ملی سلامت روان استفاده شد. روایی همگرای (58/0 تا 78/0) بعد درماندگی روان شناختی با استفاده از خرده مقیاس های منفی، و روایی واگرای آن (76/0- تا 77/0-) با استفاده از خرده مقیاس های مثبت مقیاس ملی سلامت روان تأیید شد. روایی همگرا (82/0 تا 84/0) و واگرای (57/0- تا 77/0-) بعد بهزیستی نیز مورد تأیید قرار گرفت. سنجش پایایی مقیاس با استفاده از روش های همسانی درونی (83/0) و بازآزمایی در فاصله 21 روز برابر با 81/0 بود که نشان داد پرسش نامه سلامت روان از ضرایب پایایی مناسبی برخوردار است. یافته های دیگر این پژوهش نشان دادند که ورزشکاران مرد نسبت به ورزشکاران زن، میانگین نمره درماندگی روان شناختی کمتر و میانگین نمره بهزیستی روان شناختی بیشتری دارند. در مجموع، این مطالعه نشان می دهد که پرسش نامه سلامت روان بعد از حذف 7 سؤال با داشتن ضرایب پایایی و روایی رضایت بخش، ابزاری مناسب برای سنجش درماندگی و بهزیستی روان شناختی در ورزشکاران است.

در پژوهش حاضر با هدف ساخت و تعیین ویژگی های روان سنجی مقیاس موفقیت ورزشی، ضمن بهره گیری از زیربنای نظری گسترده و اظهار نظر متخصصان، پیش نویس 38 سؤالی اولیه روی 305 (205 مرد و 100 زن) ورزشکار نخبه که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده بودند اجرا شد. برای سنجش روایی سازه از تحلیل مؤلفه های اصلی و چرخش واریماکس استفاده شد. در نهایت، 29 سؤال که با کل سؤالات آزمون همبستگی مثبت داشتند و حتی المقدور روی یک عامل دارای بار عاملی بالاتر از 35/0 بودند برای مقیاس نهایی انتخاب شدند. برایناساس، یک ساختار شش عاملی شامل: مؤلفه های اجرای روان، توجه، تکنیک، حساسیت به خطا، تعهد و پیشرفت به دست آمد که 68/67% واریانس را تبیین می کنند. سنجش پایایی مقیاس با استفاده از روش های همسانی درونی (89/0) و بازآزمایی در فاصله 21 روز (90/0) نشان داد که مقیاس موفقیت ورزشی از ضرایب پایایی مناسبی برخوردار است. در مجموع، این مطالعه نشان می دهد که مقیاس موفقیت ورزشی با داشتن ضرایب پایایی و روایی رضایت بخش، ابزاری مناسب برای سنجش موفقیت ورزشی در پژوهش های بعدی است.