علی خوشاب

بررسی ها در حوزه اقتصادی- اجتماعی نشان می دهد، فرسودگی بافت های شهری علاوه بر موضوع کالبدی یک فرآیند اقتصادی و اجتماعی نیز هست. وجود 64000 هکتار بافت فرسوده در کشور نوسازی و بهسازی این بافت ها، مدیریت شهری را به چالش کشانده است. امروزه برنامه ریزان شهری به دنبال شناسایی بافت های هستند، که در زمینه های اجتماعی و کالبدی در اولویت نوسازی و بهسازی قرار دارند. این مقاله سعی دارد به شناسایی و اولویت-بندی شاخص های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و جمعیتی در حوزه های 12 گانه بافت فرسوده شهر جیرفت با 204 هکتار بافت مصوب بپردازد. شیوه تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر روش های کتابخانه ی، میدانی و پرسشنامه ایست، به منظور اولویت بندی شاخص های مندرج و تعین ضریبشان 20 پرسش نامه تدوین و در اختیار کارشناسان سازمان عمران و بهسازی کرمان قرار گرفت، سپس با مشورت و همکاری شهرداری جیرفت، 100پرسش نامه در جهت تکمیل شاخص های اقتصادی و اجتماعی در اختیار سرپرستان اصیل خانوارهای بافت توزیع شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار مدل ارزیابی چند معیاره AHP و نرم افزارGis استفاده شده است. نتایج این تحقیق در اولویت بندی شاخص ها از طریق نرم افزار Expert choice نشان می دهد، شاخص کالبدی با 0.502 امتیاز بعنوان شاخص اول در حوزه مداخله بافت شناخته شد و سپس شاخص های اجتماعی، اقتصادی و جمعیتی با ضریب امتیاز 0.252 و 0.143 و در نهایت 0.102 در رتبه های بعد قرار گرفتند، سپس با ضریب شاخص ها در رتبه های به دست آمده، حوزه های شماره ی 6،9،10 دارای بدترین شرایط بهسازی و نوسازی و حوزه های شماره 4 و 3، 1 دارای شرایط به نسبت بهتری در بافت فرسوده ی تعیین شدند.

این پژوهش با هدف شناسایی عوامل کلیدی و سناریوهای احتمالی در افق مشهد 2017 در سازمان تاکسیرانی به دنبال پاسخگویی به این سؤالات است که: در حال حاضر، میزان رضایت شهروندان از خدمات سازمان تاکسی در چه حدی است؟(شناخت وضع موجود)، مهم ترین فاکتورهای کلیدی تأثیرگذار بر روند عملکرد سازمان تاکسیرانی در افق مشهد 2017 کدم اند؟(ارزیابی) و سناریوهای احتمالی پیش رو درروند عملکرد سازمان تاکسیرانی مشهد در افق 2017 چگونه پیش بینی و تحلیل می گردند؟(آینده نگاری). نتایج پژوهش، پس از تحلیل 374 پرسشنامه، در نرم افزار SPSS و از آزمون های میانگین، تحلیل عاملی و 15 پرسشنامه تخصصی در سناریونویسی ویزارد، نشان داد که رضایت شهروندان از خدمات سازمان تاکسیرانی در حد کمی پایین تراز متوسط (2.65) قرار دارد. نتایج تحلیل عاملی به اکتشاف 6 عامل کلیدی (آسایش تاکسی، تاکسیران کاردان، پویایی سازمان، توسعه ی خدمات تاکسی، کرایه عادلانه و توسعه زیرساخت فرهنگی تاکسیرانی) مؤثر بر میزان رضایت شهروندان پرداخت، بطوریکه نتایج حاصل از تکنیک تاپسیس نشان داد که تاکسی گردشی از دیدگاه متخصصان و شهروندان از اولویت اول و تاکسی مبادی از بدترن وضعیت برخوردار است، درنهایت از ترکیب نقش 6 مؤلفه و نمره دهی تخصصی متخصصان، درمجموع 318 سناریو احتمالی از نرم افزار ویزارد استخراج شد که از این میان 3 سناریو قوی احتمالی در مشهد 2017، سازمان تاکسیرانی را در زمینه ی خدمات رسانی به شهروندان دستخوش تغییر خواهد کرد.

نظر به تحریم های بین المللی و همه گیری کووید 19، کسب وکارهای وابسته به گردشگری کلان شهر مشهد بیشتر از سایر صنایع دیگر تحت تأثیر عوامل مستقیم قرار گرفته است. تحقیق پیش رو سعی دارد به بررسی عوامل مؤثر بر بهره برداری از فرصت های کارآفرینانه گردشگری سلامت در شهر مشهد بپردازد تا بتواند علاوه بر بهبود وضعیت شرایط موجود راهکارهایی برای آینده در جهت بهبود این صنعت ارائه دهد. این پژوهش با استفاده از روش ترکیبی کمی و کیفی به جمع آوری و تجزیه وتحلیل یافته ها پرداخته و براساس روش نمونه گیری ترکیبی سازمان دهی شده است. ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه با 204 کارآفرین در حوزه های گردشگری سلامت بود که با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. از آنجاکه رویکرد داده بنیاد مبنای تحلیل بود عوامل مؤثر شناسایی و در قالب 6 دسته، 12 جزء، 16 شاخص و 66 کد، میزان توافق به دست آمده با استفاده از آزمون تامس کوهن سنجیده شد. پس از تأیید یافته ها، پرسش نامه محقق ساخت تنظیم و در دور مجدد در اختیار متخصصان و کارآفرینان قرار گرفت. پس از توزیع و جمع آوری پرسش نامه ها، داده ها در نرم افزار SPSS وارد شد و با استفاده از  آزمون اولویت بندی کمی فریدمن مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که مهم ترین اولویت های مؤثر بر حوزه کارآفرینانه گردشگری سلامت در شهر مشهد دربردارنده چهار شاخص اصلی تبلیغ و ترویج فرهنگ کارآفرینی، مدیریت حمل ونقل عمومی، آموزش و جمعیت است. در نهایت پیشنهادهایی در جهت بهبود وضعیت گردشگری سلامت  شهر مشهد از منظر کارآفرینی داده شده است.

از اقدامات در جریان اصلاح و بهبود روندهای نادرست و مشکلات موجود در تهیه این طرح ها، آسیب شناسی طرح های توسعه شهری است. این پژوهش سعی دارد با توجه به روش تحقیق ترکیبی به جمع آوری اطلاعات بپردازد. تحلیل بکار گرفته شده از طریق نرم افزارهای مکس کیودا و SPSS می باشد. در روش کیفی به شناسایی مهمترین آسیبها و در روش کمی برای اولویت بندی نتایج از آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج در دو سطح (کشور و شهر مشهد) که سطح اول با بررسی44 سند مرتبط و سطح دوم با مصاحبه انجام شده با 16 نفر از متخصصین حوزه اجرایی و نظری در نرم افزار مکس کیودا نشان داد: در مجموع 68 آسیب در طرح های توسعه شهری دخیلند. 56 آسیب در زمینه تهیه، 6 آسیب در زمینه دیدگاه و 6 آسیب نیز در زمینه نظارت می باشد. نتایج آزمون فریدمن مهمترین آسیب های طرح های توسعه شهر مشهد را به ترتیب اولویت در حوزه تهیه  (میانگین اهمیت 1/28)، اجرا (5/16)، دیدگاه (3/14) نشان داد، بطوریکه موازی کاری بین نهادی، محصول نگری طرح و سیاست گزینی سه مساله اولویت دار در مسائل آسیب شناسی مطرح گردیدند. ضعف مشاوران تهیه طرح، عدم توجه به نقش شهر، غفلت از مسائل آن و شتاب زدگی در تصویب کمترین تأثیر را بر روند طرح های توسعه شهر مشهد دارا میباشند. در حوزه اسنادی مهمترین اولویت های مسئله دار در ابعاد تهیه و اجرا شناسایی گردید. سه مسئله مهم در آسیب شناسی طرح های توسعه در سطح کشور نیز موازی کاری بین نهادی، فقدان نیروی متخصص در شهرداری ها و نادیده گرفتن مسائل اجتماعی طرح می باشد.