محمدرضا نوجوان بشنیغان

ایران کشوری است که در کمربند خشک و نیمه خشک دنیا واقع شده است. پراکنش نامناسب بارندگی و تبخیر زیاد از خصوصیات اصلی این مناطق است بیشتر آب ناشی از بارندگی از طریق تبخیر از دسترس ساکنان آن ها خارج می شود یکی از راه کارهای مناسب در این مناطق جهت ذخیره آب استفاده از سدهای زیرزمینی است. منطقه مورد مطالعه حوضه عامر تپه از توابع شهرستان راین استان کرمان بوده و این تحقیق با هدف مکان یابی سد زیرزمینی با استفاده از نقشه های توپوگرافی ، زمین شناسی و مطالعات انجام شده در منطقه مورد مطالعه به کمک نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی و با استفاده از روش برهان خلف انجام گردید. در این پژوهش منطقه مورد مطالعه را به هفت زیرحوضه تقسیم نموده و موارد موثر در مکان یابی سد زیرزمینی از قبیل اقلیم، روان آب، شیب، رسوبات نفوذپذیر، گسل، وجود قنات در پایین دست احداث سد و حجم مناسب آبرفت جهت ذخیره سازی را در هر هفت زیرحوضه بررسی و سپس به حذف پلیگون هایی که فاقد شرایط مناسب جهت احداث سد زیرزمینی بودند، اقدام گردید. در نتیجه زیرحوضه ی c3 به عنوان مکان مناسب جهت احداث سد زیرزمینی تشخیص داده شد.

    رسوب شناسی عبارت است از بررسی و مطالعه مواد رسوبی «سخت نشده و سخت شده» و تمام فرآیندهایی است که باعث تشکیل آن ها گردیده است. مطالعات رسوب شناسی عمدتاً بر روی سه فاکتور ترکیب کانی شناسی، بافت و ساخت های رسوبی تکیه می نماید. شناخت رسوبات منطقه جنوب میبد می تواند بیانگر تحولات محیطی رخ داده در گذشته این دشت باشد. لذا در این پژوهش سعی گردیده که با استناد به روش های رسوب شناسی مثل دانه بندی رسوبات، مورفوسکوپی از یک طرف و استفاده از روش های تحلیل شیب و توپوگرافی به شناخت منشأ این رسوبات مبادرت نمود. به منظور بررسی رسوب شناسی به برداشت رسوب از چهار ناحیه منطقه رگ ریز نیمه فعال، منطقه دشت رسی (نمونه اول و دوم) و منطقه پهنه ماسه ای در منطقه اقدام شده است. در نهایت پس از بررسی رسوبات مشخص گردید که نحوه قرارگیری همه منحنی های گرانولومتری رسوبات برداشت شده نشان دهنده این است که رسوبات در یک محیط آرام برجای گذاشته شده اند. همچنین مشخص گردید که مدیان پهنه ماسه ای از سایر نمونه ها کمتر می باشد که نشان دهنده ریزتر بودن دانه های رسوبی این نمونه نسبت به سایر نمونه ها می باشد. رسوبات پهنه ماسه ای و دشت رسی (نمونه اول) نسبت به سایر رسوبات برداشت شده منظم تر می باشند. بررسی شاخص های دانه بندی نهشته های رسوبی محدوده مطالعاتی نشان داد که نهشته های ماسه بادی دارای قطر میانگین بزرگتر از 200 میکرون می باشند این پدیده بیانگر نزدیک بودن منشاء رسوبات نسبت به مناطق برداشت است. با توجه به هاله مانند و نیمه زاویه دار بودن دانه های کوارتز موجود در نمونه ها می توان اذعان نمود که فاصله برداشت تا رسوب گذاری در منطقه بسیار محدود (محلی) بوده و بیشترین رسوبات برداشت شده را مواد آبرفتی قدیمی و ریز دانه دشت سرپوشیده تشکیل می دهد که یک محیط خشک و بیابانی است.